Türkiye`de örgüt seçkinleri: Farklılıkları ve etkileri kapsamında seçkinliğin yeniden değerlendirilmesi

Abstract

Doktora tez çalışması, genelde Yönetim ve Organizasyon çalışma alanı, özelde ise örgüt kuramı yazınına, örgüt seçkinlerinin penceresinden yeni bir boyut kazandırmak ve yeni çalışmalara ön ayak oluşturabilecek bir ilgi konusu sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu amaçla, örgüt yazınında etkileri görmezden gelinen örgüt seçkinlerinin, sosyal ağdüzeneği kuramında sürdürülen tartışmalara nasıl bir farklılık kattıklarının anlaşılmasını sağlamaktır. Üzerinde uygulama yapılacak bağlam olarak Türkiye bağlamı seçilmiş olup elde edilecek bulgular, sosyal ağdüzeneklerinin sınanması yoluyla Türkiye bağlamına ait dinamikleri ortaya koyacaktır. Çalışmanın farklılığını ve yazına katkısını oluşturan temel unsur, Türkiye bağlamında özellikle 1980 sonrasında etkileri artan İslami ve laik bir ideolojiyi temel almış kutuplaşmalar ve bunların örgütsel yaşama etkileridir. Bu noktadan hareketle çalışmanın uygulama kısmını, iki ayrı ideoloji ekseninde toplanan örgüt seçkinleri (İslami düşünce ekseninde bir araya gelmiş örgüt seçkinleri ile laik/liberal örgüt seçkinleri) ve bunlara ait sosyal ağdüzenekleri oluşturmaktadır. Bu nedenle çalışmanın analiz birimini bireyler oluşturmaktadır.Birçok seçkin çalışmasında da sıklıkla kullanılmış Amerikan Forbes Dergisi'nin en zengin aileler ve kişiler listesi ile Capital Dergisi'nin şirketlerin cirolarını baz alarak her yıl hazırladığı 500 büyük özel şirket sıralaması kullanılarak 445 kişilik seçkin adayı listesi oluşturulmuştur. Bu 445 kişilik seçkin adayı listesinden örgüt seçkinlerinin kimler olduğunu tespit edebilmek için dört başlık (ailevi sermaye, seçkin eğitim kurumlarından mezuniyet, sınırlı-seçilmiş bireysel özellikler ve islami ağ ilişkileri) altında topladığımız on değişkenli bir veri seti oluşturulmuştur. Bu değişkenler üzerinden gerçekleştirilen puanlama işlemi neticesinde örgüt seçkinleri belirlenmiştir. Belirlenen örgüt seçkinlerinden çoğunluğu farklı ailelere mensup 48 aktör (24 laik/liberal örgüt seçkini, 24 islami düşünce temelinde bir araya gelmiş örgüt seçkini) belirlenmiş ve araştırma uygulaması bu kişiler üzerinden devam ettirilmiştir. Ülke ekonomisinde önemli bir yere sahip bu 48 örgüt seçkininin ağ ilişkilerinin belirlenmesi için ikincil veri kaynakları üzerinde araştırma yapılarak birbirleriyle karşılıklı tanışıklık verileri toplanmış ve sosyal ağdüzeneği kuramının Türkiye bağlamına özgü ortaya koyduğu yedi özel duruma ilişkin hipotezler sınanmıştır.

The dissertation study was performed for the purpose of creating a new dimension to the Management and Organization field of study in general and organizational field of study in particular from the perspective of organizational elites. It is aimed at clarifying what kind of difference the organizational elites, whose impact on the organization literature is often ignored, contribute to the discussions ongoing in the concept of social network theory. Turkey was selected as the context for implementation and the findings to be obtained will reveal the dynamics of Turkey context through testing social network mechanisms. The basic elements generating the difference of the study and its contribution to literature are the polarizations based on the Islamic and secular ideology the effects of which have increased in Turkey particularly after 1980 and their effects on organizational life. Starting from this point, the implementation part of the study is made up of the organizational elites gathered in the axis of two different ideologies (organizational elites that come together around Islamic thought axis and secular/liberal organizational elites) and social networks belonging to them. Therefore, the unit of analysis of the study is composed of the individuals.A list of 445 elite candidates was prepared based on the American Forbes Magazine?s list of the wealthiest families that was used in several studies on elites and the list of 500 large private firms prepared based on the financial turnover of the firms by the Capital Magazine every year. In order to determine who the organizational elites are in this list of elite candidates of 445 people, a data set of ten variables that is collected under four headings (family capital, graduation from reputable education institutes, limited ? selected individual characteristics and Islamic network relationships) was generated. As a result of the scoring process performed over these variables, the organizational elites were determined. 48 actors (24 secular/liberal organizational elite, 24 organizational elite gathered together around the Islamic thought basis) the majority of which are from different families were chosen among the determined organizational elites and research practice was made by means of these people. For the purpose of identifying the network relationships of these 48 organizational elites, who have an important place in the country?s economy, the mutual acquaintance data were collected by means of investigating the secondary data sources and hypothesis regarding seven special cases that are put forth by the social network theory peculiar to Turkey context were tested.