Leibniz ve Berkeley`de algı problemi

Abstract

Bu tezin amacı, Leibniz ve Berkeley'nin, algı ve kalkülüs meselelerini ele alış biçimlerinde ortaya çıkan birtakım paralelliklere dikkat çekmektir. Bu amaçla, öncelikle her iki filozofun ilgili konuları ele alırken kullandığı kavramlar detaylıca incelenmiştir. Burada, sonuçta ulaşılması hedeflenen nokta göz önünde tutularak, ortak bazı kavramlar öne çıkarılmış, diğerleri ise ayırıcı başlıklar olarak onların altında sıralanmıştır. İlk iki bölümün başlıkları, sözü edilen paralelliği ve bu iki filozofun benzer olan başlangıç varsayımlarını vurgular niteliktedir. Üçüncü bölümde ise, matematik ile metafiziğin birbirlerini karşılıklı besleme üzerine kurulu olan ilişkileri konu edinilmiş olup, Leibniz ile Berkeley'nin söz konusu ilişkiye kendi felsefeleri içinde ayırdıkları yer üzerinde durulmuştur. Özellikle Leibniz'in sonsuz küçük fikri ve Berkeley'nin eleştirileri etrafında şekillenen bu bölüm, her iki bakış açısının günümüz perspektifinden konumlanışının vurgulanması ile sonlandırılmaktadır.Bu tezde ulaşılan sonuç, kullanılan ortak kavramlar ile Tanrı ve dine ilişkin ortak bazı kaygılar dolayısıyla, algı ve kalkülüse yaklaşımların benzer izlekleri takip ettiğidir. Her iki filozof da, benzer kaygılara sahip olmakla birlikte, Tanrı tasarımlarındaki farklılıktan ötürü, farklı görüşleri desteklemektedir. Yine de, kendi içlerinde değerlendirildiklerinde, ortak bir tavrı algı-kalkülüs paralelliği üzerinden sergilemektedirler. Konu edilen paralellik, Tanrı görüşleriyle de bağlantılı şekilde, süreklilik, hareket ve sonlu-sonsuz görüşleri çevresinde şekillenmektedir.

The aim of this thesis is to draw attention to a number of parallels that appear in the manner Leibniz and Berkeley deal with perception and calculus issues. For this purpose, first of all, the concepts used by both philosophers when dealing with mentioned issues were examined in detail. Here, some common concepts are highlighted, taking account of the intended target, while the others are listed below as distinctive titles. The titles of the first two chapters highlight the mentioned parallelism and similar initial assumptions of these two philosophers. In the third chapter, the relationship between mathematics and metaphysics, which are based on mutual feeding, is discussed and the place Leibniz and Berkeley devoted to this relationship in their own philosophies is emphasized. This chapter, especially shaped around Leibniz's ideas on infinitesimal and the criticism expressed by Berkeley, ends with an emphasis on the positioning of both approaches from today's perspective.The conclusion of this thesis is that approaches to perceptions and the calculus follow similar paths, because of the common concepts used and some common concerns about God and religion. Both philosophers have similar concerns, but support different views due to the difference in notions of God. Nevertheless, when evaluated within themselves, they exhibit a common attitude through perception-calculus parallelism. The parallels are shaped around continuity, motion and finite-infinite views, in connection with their views of God.