Türkiye`de MR ve BT görüntüleme işlemlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna ekonomik yükünün değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye'de Manyetik Rezonans (MR) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT) görüntüleme işlemlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna ekonomik yükünün değerlendirilmesi bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmada Türkiye'de 2008-2011 yılları arasında sağlık tesislerine göre gerçekleştirilen MR ve BT görüntüleme işlem sayılarının ve işlem tutarlarının incelenmesi ve toplam müracaat sayıları içerisindeki paylarının değerlendirilmesi hedeflenmiş, 2010 yılındaki MR ve BT görüntüleme fiyat artışının işlem sayısı ve tutarına etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. 2008-2011 yılları arasında MR ve BT işlemleri için yapılan harcamaların sağlık tesisi faturaları içindeki oranı 2008 yılında % 3,54 iken, 2009 yılında %3,77'ye yükseldiği 2010 yılında %3,75 ve 2011 yılında %3,59'luk oran ile 2009 yılına göre azaldığı görülmektedir. Özel sağlık tesislerinde ise bu durumun tam tersine her yıl artış görülmektedir. 2008'den 2011'e Türkiye genelinde çekilen MR sayısında çok ciddi bir artış olmuş, 2011 yılında yaklaşık 2 kat artmıştır. MR türleri içinde bakıldığında 2008-2011 yılları arasında en büyük payı %25-30 oranlarında ?MR, vertebra, lomber? almaktadır. 2. sırayı %20 civarlarında aldığı pay ile ?MR, beyin?, 3. sırayı ise %17-20 oranlarında ?MR, Eklem tek? almıştır.BT sayıları toplamına bakıldığında 2008 yılından 2011 yılına gelene kadar %50'ye yakın bir artış olduğu dikkat çekmektedir. BT türleri arasında en büyük payı tüm yıllarda yaklaşık %30-33 oranında aldığı pay ile beyin tomografisi, 2. sırayı %14-16 oranlarında toraks tomografisi ve 3. sırayı ise %11-12 oranları ile üst abdomen tomografisinin aldığı görülmektedir. 2008 yılında MR ve BT işlem sayıları arasındaki %41'lik farkın yıllar içerisinde hızla azalarak 2011 yılında %3'lere düşmesi önemli bir diğer bulgudur. Özel sağlık tesislerinde toplam hasta müracaatları içinde MR işlem sayısının en fazla olduğu il Çankırı, Burdur ve Erzurum'dur. Sağlık Bakanlığı 2. Basamak sağlık kurumlarında ise diğerlerine nazaran çok yüksek olmamakla birlikte Kilis, Yalova ve Düzce illerinde toplam hasta müracaatları içinde MR işlem sayısının fazla olduğu görülmektedir. Sağlık Bakanlığı 3. Basamak sağlık kurumlarında Ordu ili öne çıkmaktadır. Son olarak üniversite sağlık kurumlarına baktığımızda Kütahya, Adana ve Balıkesir illerinde toplam hasta müracaatları içinde MR işlem sayısının fazla olduğu görülmektedir. Sağlık tesis türüne göre hasta müracaatları içerisinde gerçekleştirilen MR işlemlerinin payının farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için Tek Yönlü Varyans Analizi yapılmış, oranlar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır (F= 16,681; p=0,000). Özel sağlık tesislerinde toplam hasta müracaatları içinde BT işlem sayısının en fazla olduğu il Ağrı ve Muş'tur. Sağlık Bakanlığı 2. Basamak sağlık kurumlarında ise Hakkari'de toplam hasta müracaatları içinde BT işlem sayısının fazla olduğu görülmektedir. Sağlık Bakanlığı 3. Basamak sağlık kurumlarında Ordu öne çıkmaktadır. Son olarak üniversite sağlık kurumlarına baktığımızda Sivas ve Adana'da toplam hasta müracaatları içinde BT işlem sayısının fazla olduğu görülmektedir.Sağlık tesis türüne göre hasta müracaatları içerisinde gerçekleştirilen BT işlemlerinin payının farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için Tek Yönlü Varyans Analizi yapılmış, oranlar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır (F= 13,557; p=0,000). Sağlık tesisi türünün hasta müracaatları içerisinde gerçekleştirilen BT işlemlerinin payını nasıl etkilediğini belirlemek için ikili karşılaştırmalar Tamhane's T2 testi ile yapılmış ve 2. basamak devlet sağlık kurumlarına müracaatlarda BT işlem payı diğerlerime nazaran daha düşüktür ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır. Yapılan Pearson Korelâsyon Analizde de Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamı ile MR İşlem sayısı arasındaki ilişkinin pozitif yönde ve güçlü olduğu sonucuna ulaşılmıştır (r= 0,988, p=0,000).Fiyatlarda yapılan azalma işlem sayısının artmasına neden olmuştur. Ancak yapılan bağımlı örneklem t-testi sonucuna göre bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı belirlenmiştir (t=-1,567; p=0,122). Ülkemizdeki kıt kaynakların en etkin şekilde dağıtılabilmesi için sağlığa ilişkin verilerin öncelikle bilgiye dönüştürülmesi gereklidir. Elimizdeki veriler işlendiği zaman mevcut yapıyı görebilecek ve böylelikle ileriye dönük kanıta dayalı politikalar ve planlamalar yapma imkânına kavuşabileceğiz. Dolayısıyla yaptığımız çalışmada görüntüleme yöntemlerine ait verilerin yıllara göre özellikle Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) değişikliklerine göre ivmelerinin incelenmesi bundan sonra SGK'nın yapacağı politikalarda önemli bir veri kaynağı oluşturacağını düşünmekteyiz.

The evaluation of economical loan of Magnetic Resonance Imaging (MRI) and Computerized Tomography Imaging (CTI) procedures to SSI generates our main aim of this study. In our study, the evaluation of the numbers of procedures for MRI and CTI and the costs of procedures which have been realized pursuant to health facilities between 2008 - 2011 in Turkey has been targeted and the effect of increasing the MRI and CTI procedures' fees at 2010 in comparison with the numbers and costs of procedures has been tried to be detected. Between 2008 and 2011, the expenditure ratio that is made for MRI and CTI operations was 3,54% in 2008. And it increased to 3,77% in 2009 then decreased to 3,75% in 2010 and 3,59% in 2011. On the contrary, an increase was observed in private health care facilities. There has been serious increasing number of MRI for all over Turkey between 2008-2011, this raise has been two times in year of 2011. Checking the type of MRI is the biggest part belongs to MRI, vertebra and lomber by the rate of 25-30% in the between the year of 2008 and 2011. MRI, brain has been take second rank by the rate of 20%, MRI, single joint has been take the third rank by the rate of 17-20%. It has been taken attention when to look at the total numbers of CTI is raising about 50% since 2008 to the year of 2011. It has been shown that the biggest part of the type of CTI is belongs to the brain CTI by the rates of 30-33%, at the second rank is thorax CTI by 14-16% and at the third rank is upper abdominal CTI by 11-12% rate for all the years. The other important finding is decreasing of the difference of the procedural quantites between MRI and CTI from 41% in the year of 2008 to 3% in the year of 2011.The most MRI procedures had been made in Çankırı, Burdur and Erzurum with regards to the total patients' appeals in the private health facilities. At the Ministry of Health?s second stage health facilities, it has been shown that, in the cities of Kilis, Yalova and Düzce, the most MRI procedures had been made , however, it is not very high when compared to others. At the Ministry of Health?s third stage health facilities, it has been shown that the most MRI procedures had been made in the city of Ordu. Finally, at the university health facilities, it has been shown that the most MRI procedures had been made in the cities of Kütahya, Adana and Balıkesir with regards to the total patients' appeals. According to the type of health facilities, the Unidirectional Variance Analysis had been made for understanding there is any difference or not of the MRI procedures with regards to the total patients' appeals and has been found the result that is significant difference as statistical (F= 16,681; p=0,000). The most CTI procedures had been made in Ağrı and Muş with regards to the total patients' appeals in the private health facilities. At the Ministry of Health?s second stage health facilities, it has been shown that the most CTI procedures had been made in the cities of Hakkari with regards to the total patients' appeals. At the Ministry of Health?s third stage health facilities, it has been shown that the most CTI procedures had been made in the city of Ordu. Finally, at the university health facilities, it has been shown that the most CTI procedures had been made in Sivas and Adana with regards to the total patients' appeals.According to the type of health facilities, the Unidirectional Variance Analysis had been made for understanding there is any difference or not of the CTI procedures with regards to the total patients' appeals and has been found the result as significant difference as statistical (F= 13,557; p=0,000). According to the Tamhane's T2 test which has been made to identify how the type of health facilities affected by, it has been shown that the CTI procedure numbers are greater than the second stage government health facilities with regards to the total patients' appeals and the difference is significant as statistical. The relations with General Health Insurance coverage and MRI procedures' numbers has been reached on positive site and powerful result by using Pearson Correlation Analysis (r= 0,988, p=0,000). The decreasing of the fees caused to increase the numbers of procedures. According to the related example t-test this difference hasn't been found significant (t=-1,567; p=0,122). In our country for distrubuting the limited resources in an efficient way, data about health must be transformed to information initially. When we process the data, we can see the current structure, and then make plans about future. For that matter, with the help of this study, examining of data about imaging methods could be very important data source for SGK policies here after.