Memlûk Sultanı el-Melikü`z-Zahir Rükneddin Baybars ve Kilikya Ermenileri

Abstract

Memlûk Devleti, son Eyyûbî hükümdarı Turanşah'ın öldürülmesi ile Mısır'da kurulan Türk devletlerinden biridir. Bu devletin kuruluşu, Selçuklu Devleti'nin gücünü yitirdiği ve Anadolu'nun Moğollar tarafından işgal edildiği bir döneme rast gelmektedir. Memlûk sultanları, devletin kurulduğu dönemde iki büyük tehlike olan Haçlılar ve Moğollar ile mücadele etmek zorunda kalmışlardır. Memlûk Devleti'nin kurulduğu ilk yıllarda başa geçen Sultan Baybars, tahtta kaldığı süre boyunca yürüttüğü siyasi faaliyetler ve askeri mücadeleler Türk-İslam tarihi açısından önem arzetmektedir. Sultan Baybars, askeri başarıları ve devlet yapısında gerçekleştirdiği önemli düzenlemeler ile devletin gerçek kurucusu kabul edilmektedir.Ermeniler, eskiçağlarda Kilikya diye isimlendirilen Çukurova bölgesine, Bizanslıların Doğu Anadolu'yu ilhak siyaseti sonucunda, büyük guruplar halinde göç etmişlerdir. XI. yüzyılın sonlarına gelindiğinde Ermeniler, Kilikya bölgesinde Ermeni Krallığı kurmuşlardır. Bölgedeki güçlü devletlerin arasında kalmış olan Ermeni Krallığı, Moğolların Anadolu'yu işgal sürecinin başlangıcı kabul edilen Kösedağ Savaşı'na kadar değişik güçlere tâbi olarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Moğol ilerleyişini önceden fark eden Ermeni Kralı I. Hetum, 1243 yılında Moğollara tâbi olmuş ve vergi ödemeye başlamıştır. Ermeniler, Moğollar için uç karakol görevinin yanında elde ettikleri her türlü istihbarat bilgisini onlarla paylaşmışlardır. Türkmenleri Kilikya bölgesine iskân eden Sultan Baybars, Moğol politikasının bir parçası olarak Kilikya Ermenilerine karşı sistematik ve etkili bir siyaset yürütmüştür.Anahtar Sözcükler: 1.Baybars, 2.Kilikya,3.Mısır, 4.Kilikya Ermenileri, 5.Memlûk Devleti, 6.Ermeniler.

Memluk Empire, one of the Turkish states founded in Egypt soon after Turansah the last Ayyubid emperor was killed; was founded in a time when Seljuk Empire lost its power and Anatolia was invaded by Mongols. In the foundation years of the state, Memluk Sultans had to fight against Crusaders and Mongols as the two big dangers. Becoming the emperor in the early years of the foundation of Memluk Empire, Sultan Baybars's political activities and military struggles are of great importance on account of Turkish-Islam History. He is admitted as the real founder of the empire with his military success and configurations made in the state structure. Armenians migrated to Cukurova district in big groups called `Cilicia` in ancient times, as a result of Byzantine's efforts to annex East Anatolia. Armenians founded Armenia Kingdom in Cilicia through the last years of the 11 th century. Amidst strong states of the district under different authorities, The Armenia Kingdom survived until Kosedag War, which was known as the beginning of the invasion period of Anatolia by the Mongols. Having noticed the Mongol progression, the Armenian King Hetum I was tied to Mongols in 1243 and started to pay tax. Besides border guard missions, Armenians shared every kind of information with Mongols. As a part of his Mongol policy, Sultan Baybars, who settled the Turkmen to Cilicia, carried out a systematic and effective policy against Cilicia Armenians. Keywords: 1-Baybars,2-Clicia, 3-Egypt,4-Cilicia Armenians, 5-Memluk Empire, 6-Armenians.