Demokrat Parti dönemi Kıbrıs politikası (1954-1960)

Abstract

Kıbrıs adası tarihin her döneminde coğrafi, kültürel, demografik, sosyal alanlar başta olmak üzere Anadolu coğrafyasının bir parçası olmuştur. Kıbrıs, Türkiye'nin iç ve dış politikasında yaklaşık 60 yıldır önemini koruyan bir konudur. Tarihî, jeopolitik ve stratejik nitelikli birtakım önemli sebeplerle, Türkiye, Kıbrıs'la siyasi, ekonomik ve kültürel bağlarını sıkı bir biçimde devam ettirmek zorundadır.Bu yüksek lisans tezinin amacı Demokrat Parti Dönemi'nde Türkiye'nin Kıbrıs Politikasının ayrıntılı bir şekilde tespit edilmesidir.İncelenecek dönem Türkiye'nin Kıbrıs Meselesinde etkin bir aktör olarak yeniden ortaya çıktığı ve bu meselenin ''Milli'' bir mesele haline geldiği dönemdir. Kıbrıs'a taraf devletlerden biri olan Yunanistan'ın Kıbrıs'ı topraklarına katmak istemesi olan ENOSİS ile Kıbrıs sorunu başlamış ve bu mesele Türkiye ile Yunanistan arasında ciddiyetini koruyarak bu güne kadar gelmiştir.Türkiye Kıbrıs Sorununa taraf olabilme hakkını, 1959 Zürih ve Londra Anlaşmaları ile elde edebilmiştir. Demokrat Parti iktidarı tarafından imzalanan Garantörlük Antlaşması ile birlikte Türkiye, garantör devlet sıfatına sahip olmuştur. Türkiye bu antlaşmaya dayanarak Kıbrıs'ta yaşayan Türk cemaatinin aleyhine bir durum söz konusu olduğunda Kıbrıs'a müdahale hakkına sahip olmaktaydı.Kıbrıs sorununun diğer yönlerinin ele alınmasında da, konuyla ilgili kaynakların (belgeler, kitaplar, basın, makaleler vb.) büyük bir kısmı araştırıldı. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin doğmasını sağlayan bu süreçte, Demokrat Parti Hükümeti'nin görüşleri ve adanın milletlerarası statüsü ve ada halkının geleceği hakkında takip ettiği dış politika, üç safha halinde irdelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Adnan Menderes, Demokrat Parti, Kıbrıs, Kıbrıs Sorunu, Kıbrıs Federal Cumhuriyeti, Fatin Rüştü Zorlu, Makarios, Eoka, Zürih-Londra Antlaşmaları, Garanti ve İttifak Anlaşmaları, Megali İdea, Enosis, Dış Politika.

Cyprus Island is throughout the history has always been the ultimate part of Anatolian geography not only by social, cultural, demographical, but historical as well. Cyprus has been on the agenda of Turkish home and foreing policy for about 60 years. Due to same important reassons qualifled historical, geographical and strategic. Turkey has to continue it's political, economic and culturel connections severely with Cyprus.During the period in question is very important for the Turkish foreing affairs and Cyprus problem. First, in this period Turkey reappearded as an significant actor related to Cyprus island. Second, Cyprus gained the title of the ''national'' thesis in this period. The problem of Kıbrıs was started with ENOSİS which was intention of Greece to add Cyprus into her land. By keeping importance, the problem between Turkey and Greece has been brought up until now.Turkey became entitled to be in charge of Cyprus during Zurich and London Agreements in 1959. In addition, Guarantor Agreement which was signed by power of Demokrat Party, turkey was guarantor state. According to Guarantor Agreement, Turkey had right of intervention for protecting Turkish community in Cyprus. During the process that provides the rise of The Republic of Cyprus gradually, the Democratic Party's vision and the policy followed about the island's international status and the future of the people of the island have been analysed in three phases.Keywords: Adnan Menderes, Democratic Party, Multi-Party Period, Cyprus Question, Cyprus, Turkey, United Kingdom, Greece, Federal Rebuplic of Cyprus, Fatin Rüştü Zorlu, Makarios, Eoka, Zurich-London Agreements, The Guarantee and Concord Treaty, Megali Idea, Enosis, Foreign Policy.