Britanya`nın Ortadoğu politikası ve Gertrude Bell

Abstract

Bu çalışmanın amacı on dokuzuncu yüzyıl boyunca ve yirminci yüzyıl başlarında Britanya'nın Ortadoğu politikasını araştırmak ve bu politikanın belirlenmesinde ve yürütülmesinde Ortadoğu'yu baştan aşağı gezip incelemeler yapmış önemli bir Ortadoğu uzmanı olan Gertrude Bell'in fonksiyonunu ortaya koymaktır. Britanya'nın Ortadoğu politikası Sosyal Darwinizm, Şarkiyatçılık, Sanayi Devrimi ve Emperyalizmden etkilenmiş ve bu fikri temeller üzerine inşa edilmiş bir Ortadoğu politikası çerçevesinde hareket edilmiştir. Söz konusu dönemde Britanya İmparatorluğu için jeopolitik öneme sahip olan Ortadoğu'da nüfuzunu güçlendirmenin ve hâkimiyet kurmanın hayati önemi bulunmaktadır. Bu nedenle Britanya, bölgede nüfuzunu güçlendirmek ve hâkimiyet kurmak için ticari, dini ve diplomatik örgütlerini etkili bir şekilde kullanmıştır. Bunun yanı sıra, Britanya'nın Ortadoğu politikasının şekillenmesinde ve yürütülmesinde `Ortadoğu'nun Mimarları` olarak kabul edilebilecek İngiliz görevlileri de önemli bir rol üstlenmişlerdir. Bu bağlamda, Gertrude Bell Birinci Dünya Savaşı öncesi Osmanlı Devleti'ne karşı başlatılan Arap İsyanının başarısının arkasındaki en önemli kişi olmuştur. Bölgedeki gelişmelerle ilgili yapılan 1919 Paris Barış Konferansı ve 1921 Kahire Konferansı'na bölge uzmanı olarak katılmıştır. Kahire Konferansında alınan kararlar doğrultusunda Irak Devleti'nin kuruluşu, yöneticilerinin seçimi, Anayasasının çıkarılması, bayrağının hazırlanması ve sınırlarının çizilmesinde yönlendirici olmuştur. Sonuç olarak Gertrude Bell, bölge kabileleriyle kurduğu ilişkiler ve dostluklar sayesinde elde ettiği önemli bilgileri, enerjisini ve tecrübesini Britanya'nın hizmetine sunmuş ve Britanya'nın Ortadoğu politikasının şekillendirilmesinde ve yürütülmesinde en etkili figürlerden birisi olmuştur.

This study aims to research for Britain's Middle East Policy during the nineteenth century and in the beginning of the twentieth century, and reveal the function of Gertrude Bell, an important Middle East expert making expeditions through the Middle East, in the determination and the implementation of that foreign policy. Britain's Middle East Policy was influenced by Social Darwinism, Orientalism, and Industrial Revolution and Imperialism and Britain behaved in the framework of a Middle East policy built on the basis of these ideas. In this period, it was vital for the British Empire to strengthen her influence and establish dominance in the Middle East, which had geopolitical importance to her. Therefore, Britain used commercial, religious and diplomatic organisations in an effective way to strengthen her influence and establish dominance in the region. Besides, British officials considered as the Middle East Architects, also played an important role in shaping and implementing Britain's Middle East policy. In this context, Gertrude Bell was the most important person behind the success of the launch of the Arap Revolt against the Ottoman Empire during The First World War. She participated as a Middle East expert in the 1919 Paris Peace Conference and the 1921 Cairo Conference held on the develepments in the region. In accordance with the decision made at the Cairo Conference she guided the foundation of Iraq, the selection of its rulers, adoption of its Constitution, the preparation of its flag and drawing its borders. As a result, Gertrude Bell offered her energy, experience and important information gained through her relationships and friendship with the local tribes to the service of Britain and was one of the most influential figures both in implementing and shaping Britain's Middle East Policy.