Muhasebe meslek mensuplarının e-belge sistemleri üzerine davranışsal tutumları ve kullanma niyetlerinin incelenmesi: Karabük ili örneği

Abstract

İşletmelerin muhasebe süreçlerinin geliştirilerek daha iyi seviyelere getirilebilmesi amacıyla Maliye Bakanlığı tarafından e-belge sistemi uygulamaya konulmuştur. Muhasebe süreçlerinin ve denetimlerinin daha hızlı ve kolay gerçekleştirilebilmesi amacıyla, Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılmış olan yasal düzenlemeler aracılığı ile uygulanmaya başlanmıştır. E-belge sistemlerinin kullanımı ile mükelleflerin işlemlerinde tasarruf sağlanması ve usulsüz işlemlerin önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Maliye Bakanlığı tarafından uygulanan yasal zorunluluklardan ve muhasebe süreçlerindeki yoğun kullanımlarından dolayı e-belge sistemlerinden, e-fatura, e-defter, e-arşiv, e-beyanname ve e-tebligat sistemleri araştırmaya dahil edilmiştir. Bu çalışma, konunun muhatapları olan muhasebe meslek mensupları arasında e-belge sistemlerini oluşturan teknolojinin benimsenme seviyelerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada muhasebe meslek mensuplarından veri toplama yöntemi olarak Birleştirilmiş Teknoloji Kullanım ve Kabullenme Teorisi temel alınarak hazırlanmış ve çoklu likert ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS v20.0 analiz programına yüklenerek, ilişkisel tarama modeli doğrultusunda korelasyon ve regresyon analizleri ile beraber frekans analizi, normallik testi, t testi ve varyans analizi uygulanmıştır.Verilerin analizi sonucunda, araştırmanın değişkenlerinden Performans Beklentileri, Çaba Beklentileri, Sosyal Etki ve Güven Beklentileri değişkenleri ile Davranışsal Tutum değişkeni arasında pozitif anlamlı ilişki olduğu görülmüştür. Bunun yanında, Kolaylaştırma Koşulları ve Davranışsal Tutum değişkenlerinin Kullanma Niyeti değişkeni ile arasında pozitif anlamlı ilişki olduğu görülmüştür. Bununla birlikte veri toplama aracından elde edilen demografik özelliklere göre verilerde bir farklılık oluşup oluşmadığı da incelenmiştir. Katılımcı grupları arasında Performans Beklentileri verilerinin dağılımında ve aylık fatura trafiği grupları arasında Kolaylaştırma Koşulları verilerinin dağılımında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Bunların dışında kalan özelliklerin, değişkenler üzerinde anlamlı farklılıkları tespit edilmemiştir. Araştırmanın sonuçlarına dayalı olarak, muhasebe meslek mensuplarının e-belge sistemlerine geçiş konusunda karşılarına çıkan yüksek maliyetlerden ve bilgi güvenliği konusundaki duyulan kaygılardan dolayı, gelişmelere direnç gösterilmeye çalışıldığı tespit edilmiştir. Bu durumda Maliye Bakanlığı tarafından konuya ilişkin güncellemelerin, teşvik ve eğitim programlarının uygulanmasının da önem arz ettiği ortaya çıkmaktadır. Ayrıca işletme yöneticilerinin e-belge sistemlerine karşı tutumlarını öğrenmek adına yapılabilecek çalışmalar ile sistemin geliştirilmesi konusunda daha sağlam adımlar atılabilir.Anahtar Sözcükler : Bilgi ve İletişim Teknolojileri, E-İşletme, Muhasebe Bilgi Sistemi, E-Belge, E-Fatura, E-Defter, E-Arşiv, E-Beyanname, E-Tebligat.

The e-document systems have been put into practice by the Ministry of Finance in order to improve the accounting processes of the enterprises to the better levels. It has started to be implemented through the legal regulations issued by the Ministry of Finance in order to make the accounting processes and audits faster and easier. It is aimed to provide saving in the transactions of the taxpayers and to prevent irregular transactions with the use of e-document systems. Due to the legal obligations imposed by the Ministry of Finance and their intensive use in accounting processes; e-document systems of e-billing, e-book, e-archive, e-declaration and e-notification have been included in the research. This study has been conducted to examine the level of adoption of technology that constitutes e-document systems among accounting professionals who deal with this subject.In a work environment, Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, and Likert Scale used as a base to collect data from accounting professionals. The data has been collected and entered SPSS v20.0 analysis program. Relational Scanning Model has been used to implement correlation and regression analysis; frequency analysis, t-test, variance analysis and normality. As a result of the analysis of the data, a positive significant relation has been observed between the parameters of Performance Expectations, Effort Expectations, Social Impacts and Trust Expectations and Behavioral Attitude variable of the research. Besides, a positive significant relation between the parameters of Facilitation Conditions and Behavioral Attitude and the variable of Intention to Use has been observed. However, according to the demographic characteristics obtained from the questionnaire it has also been examined whether there has been a difference in the data or not. Significant differences have been observed in the distribution of the Performance Expectations data among the participant groups and Facilitation Conditions data of monthly invoice traffic groups. No Significant differences of the characteristics other than these have been determined on the variables.Results of the research found as: accounting professionals has been resisting to use e-Document due to high costs and information security concerns. In this situation, The Ministry of Finance has an important role to keep the information up to date and, encourage and provide education for the professionals. Also, it is possible to find company managers' attitude towards the e-Document with more detailed research.Keywords : Information and Communication Technology, EBusiness, Accounting Information System, E-Document, E-Invocing, E-Ledger, EArchieve,E-Declaration, E-Notification.