Dede Korkut Destanı örneğinde eski Türklerde din, toplum ve kadın

Abstract

Türk tarihini ve kültürünü, onun sahip olduğu değerleri yansıtan destanlardan bir de Kitab-ı Dede Korkut destanıdır. Destan birbirinden bağımsız konuya sahip, olayların birbirinden müstakil bir şekilde meydana geldiği ve geliştiği on iki hikayeden müteşekkildir. Bu çalşma giriş ve iki ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, önemi, yöntemi, kapsam ve sınırlılıklarından söz edilmektedir. Birinci bölümde Dede Korkut Destanı ve eski Türk topluluklarından olan Sakalar hakkında malumatlara ve Hunlar, Göktürkler, Oğuzların tarihi ile ilgili özet niteliğinde bilgilere de yer verilmekte ve destanın coğrafyası konusuna değinilmektedir. İkinci bölümde ise destanda yer alan hikayelerden örnekler verilerek Türklerin dini inançları, ritüelleri, gelenekleri, toplum yapıları, değerleri, toplumda mevcut olan kadın algısı, Şamanizm ve Tengricilik hakkında bilgiler sunulmakta ve aynı zamanda destanda mevcut olan İslami unsurlardan behsedilmektedir.Çalışmada biri Dresden diğeri Vatikan olmakla iki nüshası bulunan Kitab-ı Dede Korkut destanının Dresden nüshasında bulunan hikayeler esas alınmış ve dokümantasyon tekniği kullanılmıştır. Azerbaycan'da destanın metni üzerine yapılan çılışmalardan Hamit Araslı ve Şamil Cemşidov'un, Türk araştırmacılardan ise Orhan Şaik Gökyay ve Muharrem Ergin'in Dede Korkut Hikayelerindeki metinlerden yararlanılmıştır.

Dede Korkut is one of the epics that reflects Turkish people's history, culture and values. The epic is made up of twelve stories with independent subjects, where events are created and developed independently. This study consists of introduction and two main parts. In the introduction part, the subject, purpose, importance, method, scope and limitations of the study are mentioned. In the first part, information about Dede Korkut Epic and Sakas from the old Turkish communities and summary information about the history of Huns, Gokturks, Oghuz Turks are also given and the subject of geography of the epic is mentioned. In the second chapter, examples are given about the religious beliefs, rituals, traditions, social structures, values, the perception of women in the society, Shamanism and Tengricism by giving examples from the stories in the epic, and also the Islamic elements present in the epic are presented.In the study, the stories of the Dede Korkut epic, which has two manuscripts, one of which is Dresden and the another one is the Vatican, are based on and the qualitative research method was used. The text of Dede Korkut Stories of Hamit Araslı and Şamil Cemşidov and Orhan Şaik Gökyay and Muharrem Ergin from Turkish researchers were benefited from the works on the text of the epic in Azerbaijan.