1980`den günümüze hükümet sistemi tartışmaları

Abstract

Türkiye'de hükümet sistemleri zaman zaman tartışılan konulardan biri olmuştur. Özellikle Turgut Özal Dönemi'nde gündeme gelen hükümet sistemi değişikliği teklifi sonraki yıllarda sağ görüşe sahip siyasi liderler tarafından da sıklıkla tekrarlanan bir konu haline gelmiştir. 1980 sonrası dönemde hükümet sistemi değişikliğinin gündeme gelmesinde şüphesiz 1982 Anayasası'nın oluşturduğu hükümet sistemi en önemli etkenlerden birisi olmuştur. Parlamenter sistemin doğasında olmayan ve cumhurbaşkanına tanınan geniş yetkiler dolayısıyla 1980 sonrası dönemde hükümet sistemi değişikliği ve özellikle de başkanlık sistemine geçilmesi tartışılmaya başlanmıştır. Özellikle Turgut Özal, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan da bu konuyu zaman zaman gündeme getirmiş, 2000'li yıllara gelindiğinde Recep Tayyip Erdoğan başkanlık sistemine geçilmesini önermiştir. Çalışmamızın birinci bölümünde hükümet sistemlerinin kavramsal çerçevesi çizilmiş ve hükümet sistemleri açıklanmaya çalışılmıştır. Ardından 1876 Kanun-u Esasi'den başlanarak Türkiye'de uygulanan anayasaların benimsediği hükümet sistemleri ve zaman içerisinde hükümet sistemlerinde meydana gelen değişiklikler açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmamızın ikinci bölümünde 1982 Anayasası'nın benimsediği hükümet sistemi açıklanmış ardından bu dönemde öne sürülen değişiklik teklifleri geniş bir şekilde ele alınmaya çalışılmıştır. Özellikle 2002 yılında AK Partinin iktidara gelmesi ile hükümet sistemlerinde yaşanan değişiklik teklifi süreci kronolojik açıdan incelenmiştir. Bu dönemde özellikle 2007 ve 2017 anayasa değişikliklerinin temel gerekçesi açıklanmış ve muhalefetin değişiklik teklifine bakışı değerlendirilerek cumhurbaşkanlığı sistemi analiz edilmeye çalışılmıştır.

In Turkey, government systems have been one of the discussed issue from time to time. Especially, during the Turgut Özal period, the proposal for a change of government system has become a subject that is frequently repeated by the right view of political leaders in the following years. In the post 1980 period, the government system change on the agenda undoubtedly led by the creation of 1982 Constituon's government system became one of the most important factors. The 1982 Constitution of the parliamentary system has created a conflict within the executive body due to the broad authority it has granted to the President, undoubtedly being one of the major problems that led to the proposal for amendment.It was proposed that government system change and especially the presidential system should be introduced in the post 1980 period due to the broad powers to president and not inherent in the parliamentary system. Turgut Özal, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan and become the 2000s Recep Tayyip Erdoğan, who were among the political leaders with the right wing views, proposed to move the presidential system. In the first two chapters of our work, the conceptual framework of government systems was drawn and government systems tried to be explained. Then starting from the 1876 Kanun-u Esasi to constituonal system of government adopted in Turkey and tried to explain the changes occurring in the system of government over time. In the third part of our work, the government system adopted by the 1982 Constitution was explained and then the proposals for amendments were tried to adressed widely. Especially in 2002 with the AK Party came to power ,the process of proposing changes in government systems has been examined from a chronological point of view. In this period, the main reason for the 2007 and 2017 constitutional amandments is explained and evaluate the amendments to the opposition's view and tried to analyze Presidential System in 2017.