II. Meşrutiyet dönemi İslamcıların dini görüşlerinin sosyolojik olarak değerlendirilmesi: Babanzade Ahmet Naim örneği

Abstract

Bu Yüksek Lisans Tezi `II. Meşrutiyet Dönemi İslamcıların Dini Görüşlerinin Sosyolojik Olarak Değerlendirilmesi: Babanzade Ahmet Naim Örneği` isimli çalışmadır. Bu çalışmanın giriş bölümünde din, siyaset ve ideoloji hakkında literatür incelemesi yapılarak, İslamcılık kavramının sosyal bilimler açısından kavramsal ifadesi açıklanmıştır. Çalışmanın gelişme bölümünde, Sultan İkinci Abdülhamid, İkinci Meşrutiyet Dönemi ve Siyasi Fikirler, İslam, Siyasal İslam ve İslamcılık kavramı, Babanzade Ahmet Naim'in hayatı, fikirleri ve eserleri incelenmiştir. Çalışmanın bulgular kısmında, Babanzade Ahmet Naim'in eserleri ve kişi hakkında yapılan çalışmalar taranarak dini görüşleri ifade edilmiştir. Yapılan taramada, dini kavramlar etrafında kavramsal evren belirlemesi oluşturulmuştur. Bu kavramlar, `Din, İslam, Allah, Kur'an, Peygamber, Sünnet, Şeriat, İnanç, İbadet, Ahlak, Ümmettir.` Bu kavramlar üzerinde Ahmet Naim'in düşünceleri analiz edilmiştir. Sonuç metni ise Ahmet Naim'in dini görüşleri üzerine bir değinidir. Rasyonalizmin ve Modernizmin ortaya çıkışı ile Batı, zihinsel bir dönüşüme girmiştir. Şüphesiz Weber'in de belirttiği gibi bu dönüşümün kökeninde püriten ahlak ve dinsel reformlar etkilidir. Ortaya çıkan pozitivist Batı toplumu, yapılan reformlar sonucunda bilgiyi eyleme dönüştürür. Bu eylem; askeri, teknolojik ve ekonomik olarak, dünyanın Batılı olmayan diğer tarafını emperyalist politikalarla dönüştürmeye başlar. Bu dönüşüm, Batı ile aynı kıtayı paylaşan ve Doğunun en büyük devleti olarak görülen Osmanlı'nın da etkilenmesine sebep olur. Bu etki ile Osmanlı'nın, gerileme ve toprak kayıplarına çare olarak Modernleşmeyi ilk olarak askeri alanda uyguladığını görürüz. Askeri reformlar, diğer reformları ardı sıra getirir. Bu reformların, toplumsal değişimi tetiklemesi ile siyasi alanda da sistem değişikliğini tetikler. Tanzimat, Islahat, Birinci Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet'e kadar giden bu sistemsel değişiklikler, tarihsel bir evrimi takip eder.Osmanlı Modernleşmesinin, tüm fikir alanlarında yaptığı etkinin, dini anlayışlar üzerinde yaptığı değişim kaçınılmazdır. Sekülerleşen eğitim yapısı ile birlikte geleneksel tedrisatın gerilemesi, Osmanlı aydınlarında fikirsel değişimlere sebep olmuştur. Bu anlamda, İslam'ın bir din olarak hayatın tüm alanlarını kapsayan etkisinin gerilediği kanısındaki İslamcılar, fikirsel olarak siyasi ve dini alanlarda görüşlerini ortaya koyarlar. İslamcılık akımı, II. Meşrutiyet dönemi ile birlikte Sırat-ı Müstakim dergisi çevresindeki fikir insanları ile ön plana çıkar. Bu dergi çevresinde, Mehmet Akif, Babanzade Ahmet Naim, Said Halim Paşa gibi şahsiyetler fikirlerini beyan eder.Bu çalışmada, II. Meşrutiyet Dönemi İslamcı fikir insanlarından Babanzade Ahmet Naim'in dini görüşleri incelenmiştir. Ahmet Naim, fikirleri ile İslamcıların muhafazakâr kanadında yer alan ve modern unsurlar ile geleneksel unsurları teorik olarak birleştirmeye çalışan bir karakter olarak ön plana çıkmıştır.

This Master's Thesis is the study titled as `Socialogical Assesment Of The Religious Thoughts Of Islamists In The Era Of 2nd Constitutional Period: The Case Of Babanzade Ahmet Naim`. In the introductory part of this study, literature expression of Islamism in terms of social sciences was searched by reviewing the literature about religion, politics and ideology. In the body part of the study, Sultan Abdulhamid II, Second Constitutional Period and Political Ideas were analyzed. In the development part of the study, the history of Islam and Political Islam, the concept of Islamism and the life, ideas and written works of Babanzade Ahmet Naim were searched. In the findings section of the study, the religious views of Babanzade Ahmet Naim were expressed by reviewing the written works of him and research works about him. In this survey, Ahmet Naim's religious views established the conceptual universe determination around the religious concepts which were originated from Islam. These concepts are `Religion, Islam, Allah, Qur'an, Prophet, Sunnah, Shari'a, Faith, Worship, Morality, Ummah`. On these concepts, the expressions and religious views of Ahmet Naim were analyzed and interpreted. As for the result text, Ahmet Naim's religious views were interpreted.With the emergence of modernization and rationalization, the West has gone into a mental transition. No doubt that, as Weber also points out; purulent ethics, religious reforms and social transformations are effective at the root of this transition. The emerging positivist western society has begun to transform the other part of the world militarily, technological and economically with the imperialist policies through the transformation of knowledge with the reforms made. This transformation caused the Ottoman Empire, which was in the same continent with the Western part and which was regarded as the greatest state of the East, to be affected. By this means, we have seen that the Ottoman Empire modernised the military primarily as a remedy for the regression and land losses. With demands of the imperial society, these reforms followed the historical evolution going ahead to Tanzimat (reform), Islahat (reform), the First Constitutional Period and the Second Constitutional Period.The effect of Ottoman Modernization on all the fields of thought, together with the effects Ottoman had on Islam, are inevitable. The regression of traditional education together with the secularized educational structure led to intellectual changes among Ottoman intellectuals. In this sense, Islamists, who were of the opinion that there was a decline in the effects of Islam including all living areas as a religion, have expressed their views in political and religious fields intellectually. With in the Second Constitutional Period, personalities such as Mehmet Akif, Babanzade Ahmet Naim, Said Halim Pasha came to the forefront in the streams of thought which were mostly seen around Sıratımüstakim.In this study, the religious views of Babanzade Ahmet Naim, who was one of the Islamist ideas' people in the Second Constitutional Period, have been analyzed. Ahmet Naim, who played role among the conservative side of the Islamists with his ideas and who theoretically tried to combine modern factors with traditional ones, has come to the forefront.