Türk sosyolojisinde çağdaş bir öncül olarak Nilüfer Göle ve sosyolojisi

Abstract

Türk Sosyolojisi‟nde farklı bir tavır geliĢtiren ve çağdaĢ öncüllerden biriolan Nilüfer Göle‟nin ilk olarak hayatı kaleme alınmıĢtır. Hayatının ilk döneminiTürkiye‟de geçiren Göle, sosyolojik bakıĢ açısına sahip olabilmenin gereklitecrübelerine bu dönemde Ģahit olmuĢtur. Türkiye‟nin tek parti dönemi vedarbelere Ģahitlik eden Göle, cumhuriyet seçkini olan bir aileye sahiptir.Özgürlüğe ve kadın haklarına önem atfettiği için eğitim hayatına Fransa‟da devameden Göle, doktora sürecinde danıĢmanı olan Alain Touraine ile çalıĢma ĢansıbulmuĢtur. Toplumsal yapıya habitus olarak bakma düĢüncesi bu dönemde ortayaçıkmıĢtır. Göle‟nin batıdıĢı modernite ve çoğulcu moderniteye ait düĢünceleri budönemde ortaya çıkmıĢtır.Göle‟nin daha kolay anlaĢılabilmesi adına birinci bölümün sonunda dokuztemel eser ele alınmıĢtır. Bu dokuz eserden ikisi röportaj, ikisi sosyoloji üzerinesaha çalıĢması, biri farklı baĢlıklardan oluĢan derleme ve dördü ise Göle‟ninsosyolojik eğilimlerini anlatan makalelerdir. ÇalıĢmanın bu kısmı `TürkSosyolojisi‟nde Nilüfer Göle‟ye Giden Yolu` daha anlaĢılır hale getirecektir.Bu çalıĢmanın ikinci bölümünde Batı‟ya öykünen Doğu toplumlarınınortaya çıkan temel referanslar, hem Batı‟nın hem de Doğu‟nun sosyolojik tavrı ileaçıklanmaya çalıĢılmıĢtır. Bu konuda Türk sosyolojisinin önemli isimlerindenbirisi olarak görülen Nilüfer Göle‟nin BatıdıĢı modernleĢme ve Türk toplumununmodernleĢmesi üzerine yazılarının ve söylemlerinin değerlendirilmesi deyapılmıĢtır. AraĢtırmada Nilüfer Göle‟nin temel olarak kullandığı dört kavramtezin çıkıĢ noktası olmuĢtur. Modernizm, Kemalizm, Ġslamcılık ve Feminizmkavramları anlaĢılmadan Türk toplumunun anlaĢılamayacağını iddia eden Göle, bukavramlar üzerine Türk sosyolojisine çizdiği çerçeve ele alınmıĢtır. Bu bakıĢ açısıüzerine Türkiye Cumhuriyeti‟nin kuruluĢ sürecinde Türk ulusunun inĢa süreci vesonrasında ortaya çıkan zayıf tarihselliğin temel dayanakları determinist biranlayıĢla açıklanmıĢtır.`Batı‟nın Gölgesinde ModernleĢen Türkiye` baĢlıklı bölümde TürkiyeCumhuriyeti‟nin Ziya Gökalp‟in `TürkleĢme, ĠslamlaĢma ve MuasırlaĢma`üzerine inĢa edildiğini ve bu durumun doğru bir izahının yapılabilmesi içintoplumda var olan kadın faktörünün sağlık bir biçimde ele alınması gerektiğinidile getirmektedir. Mevcut durumun değerlendirmesinde tarihsel sürecinin ihmal 9edilmemesi de gerekliydi. Bundan dolayı Ġkinci Viyana KuĢatması sonrası ortayaçıkan yeni süreç olarak ele alındı. Göle‟nin yazılarında ve söylemlerinde dilegetirdiği bu düĢünceler göz önünde bulundurularak Kemalist ve Ġslamcı yapınıntarihsel dönüĢümünde nasıl bir yer tuttuğuna yer verilmiĢtir. Nilüfer Göle‟ye görebu dönüĢüm batı orjinli olan Ġslamcılar‟ın kamusal alanda görünürlük kazanmasınısağlayan tarihsel süreci doğurmaktadır. Cumhuriyet tarihimizde Kemalistreformlara refleks geliĢtiren Ġslamcılar, modernleĢmenin karĢıtı olmadanmodernleĢmeye karĢı pozisyonlarını aldı. Göle‟de Türk modernleĢmesi olarakaçılan baĢlıkta ise Anadolu coğrafyasında görülen batıdıĢı modernleĢme kaygısı(zayıf tarihsellik) Ģu olgularla ele alınmıĢtır: Bugünün var olamaması, Doktrinfazlalığı ve tek aktör patolojisi. Göle‟ye göre olgular yeni Türk devletinin inĢasürecini ve insanlık medeniyetindeki yerinin yeniden belirleyicisi olmuĢtur.Batı‟nın güncel sorunlara küresel manada ortaya koyduğu çıkıĢ yollarınınTürkiye‟de uygulanabilirliği, doğurduğu temel problemleri ve Ġslamcılarüzerindeki tezahürleri son bölümde ele alınmıĢtır. Bu bölüm üç baĢlık altındaoluĢturulmuĢtur: Türkiye Cumhuriyeti‟nin ĠnĢası, Doktrin Fazlalığı: 80 SonrasıPolitik Kültür ve Yükselen Değerler, AK Parti(2002-2019) ve ToplumsalDönüĢüm. Türkiye Cumhuriyeti‟nin ĠnĢası, Türk milletine kolektif bir kimlikkazandırmak adına ortaya çıkan reformist eylem olduğu anlaĢılmaktadır. Temelhedefin muasır medeniyet seviyesi olarak belirlenen Türk toplumu, demokrasiyolunda sıkıĢtırılmıĢ alanlarda kamusal görünürlüklerini sergilemektedir. KadınınbayraklaĢtırıldığı ve Ġslamcı hareketlerin dizayn edildiği kuruluĢ sonrası süreçdönemsel olarak alınmıĢtır. Göle‟ye göre zayıf tarihselliğin ortaya çıktığı busüreçte feministler ve Ġslamcılar kamusal görünürlüklerini en güçlü bir ĢekildeyaĢadı. Göle‟nin düĢünceleri ıĢığında Ġslamcılık açıklanarak toplumsal dönüĢümeolan etkisi açıklandı. ModernleĢmekte olan Türkiye, demokrasiye yönelikadımlarını Ġslamcı hareketin bir yüzü olan AK Parti ile gerçekleĢtirdi. ĠkinciViyana KuĢatması sonrası Batı‟ya dönük olan yüzünü vesayetten kurtarabilmekadına ekonomi, sanayi, eğitim, hukuk, sağlık ve bir çok alanda yenilikler yapıldı.Bu yenilikler Göle‟ye göre Ġslamcılar‟ın içinde bulunduğu yeni bir orta sınıfıçıkardı. Zayıf tarihsellik kavramı üzerinden bu yeni orta sınıfın toplumsaldönüĢümde olan rolü ele alınmıĢtır. Gelinen noktada görülmektedir ki; Ġslamcıhareket, bürokrasinin merkezine yerleĢtiği zaman devlet aygıtına nasıl hakim 10olunabileceğini öğrenmiĢtir. Bu bölümün sonunda ise Ġslamcı harekete aitdeğerlerin nasıl araçsallaĢtığı anlatılmıĢtır.Bu çalıĢmada Nilüfer Göle‟nin eserleri ve söylemlerinde önem atfettiğikavramların yeniden gözden geçirilerek Cumhuriyet‟in kuruluĢ sürecinden bugünekadar yaĢanmıĢ tarihsel sürece yeni bir bakıĢ açısı getirmeye çalıĢılmıĢtır.Anahtar Kelimeler: Nilüfer Göle, ModernleĢme, Feminizm, Ġslamcılık,Kemalizm.

Nilüfer Göle, one of the contemporary pioneers who developed a differentattitude in Turkish sociology, first wrote his life. Lake spent the early years of lifein Turkey, the necessary experience of being able to have a sociologicalperspective has witnessed during this period. Turkey's single-party period andLake who witnessed the coup, the republic has a family that elite. Göle, whocontinued her education in France because she attaches importance to freedomand women's rights, had the chance to work with her advisor Alain Touraineduring her PhD. The idea of looking at the social structure as a habitus emerged inthis period. It was during this period that Lake's ideas of non-western modernityand pluralist modernity emerged.In order to make the lake easier to understand, at the end of the firstchapter, nine basic works have been discussed. Two of these nine works areinterviews, two are field studies on sociology, one is a collection of different titlesand four are articles on Göle's sociological tendencies. This part of the study willmake `The Path to Nilüfer Göle in Turkish Sociology` more understandable.Inthe second part of this study, the main references of the Eastern societiesemulating the West are tried to be explained by the sociological attitude of boththe West and the East. In this regard, Nilüfer Göle, who is considered as one ofthe important names of Turkish sociology, has been evaluated on the writings anddiscourses of non-Western modernization and modernization of Turkish society.The four concepts used by Nilüfer Göle as the basis of the research have been thestarting point of the thesis. Göle, who claims that Turkish society cannot beunderstood without understanding the concepts of Modernism, Kemalism,Islamism and Feminism, and the framework he drew on Turkish sociology onthese concepts are discussed. This view angle in the founding of the Republic ofTurkey on the Turkish nation-building process and the fundamental bases of thehistoricity of the poor in the aftermath of a deterministic approach is explained.`West of the shadow of modernization of Turkey` in the section entitledRepublic of Turkey Ziya Gokalp's `Turkicization, Islamization and Becoming`brings on the built and the existing female factor in society to be able to make thecorrect explanation in this case health in a way wished that need to be addressed. 12In the evaluation of the current situation, it was also necessary not to neglect thehistorical process. Therefore, it was considered as the new process that emergedafter the Second Siege of Vienna. Taking into consideration these ideas expressedby Göle in his writings and discourses, the place he occupies in the historicaltransformation of the Kemalist and Islamist structure is mentioned. According toNilüfer Göle, this transformation leads to the historical process that allowed theIslamists of western origin to gain visibility in the public sphere. Islamists whodeveloped reflexes to Kemalist reforms in our Republican history took theirpositions against modernization without being opposed to modernization. In thetitle of Turkish modernization in the lake, the concern of non-westernmodernization (weak historicality) seen in Anatolian geography is discussed withthe following facts: Existence of today, Excess Doctrine and single actorpathology.According to Göle, the facts were the determinants of the constructionprocess of the new Turkish state and its place in human civilization.applicability in Turkey puts it way out of the current problems in the global sense,the West, and the manifestation of the fundamental problems posed by Islamistson are discussed in the last section. This section was created under three headings:Construction of the Republic of Turkey, Doctrine Redundancy: 80 After RisingPolitical Culture and Values, the AK Party (2002-2019) and SocialTransformation. Construction of the Republic of Turkey, it is understood that thereformist action to provide a collective identity in the name of the Turkish nation.Turkish society, which is determined as the basic civilization level of the mainobjective, demonstrates its public visibility in the compressed spaces towardsdemocracy. The post-foundation period in which women were flagged andIslamist movements were designed was taken periodically. According to the lake,feminists and Islamists experienced their public visibility in the most powerfulway in this process of weak historicality. Islamism was explained in the light ofGöle's thoughts and its impact on social transformation was explained. which ismodernizing Turkey, the Islamist movement steps towards democracy made aface with the AK Party. After the Second Siege of Vienna, innovations were madein economy, industry, education, law, health and many other areas in order to savethe face of the West from tutelage. According to Göle, these innovations led to a 13new middle class of Islamists. The role of this new middle class in socialtransformation is discussed through the concept of weak historicality.It is seen that the point reached; When the Islamist movement settled in thecenter of the bureaucracy, it learned how to control the state apparatus. At the endof this section, the values of the Islamist movementKeywords: Nilüfer Göle, Modernization, Feminism, Islamism, Kemalism.