Ortaöğretim kurumlarında öğretmen liderliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma ile ortaöğretim kurumlarında öğretmen liderliğini etkileyen faktörleri belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmada katılımcıların görüşlerine göre ortaöğretim kurumlarında öğretmen liderliğinin amacı, öğretmen liderliğine ilişkin öğretmen algıları, öğretmen liderliği ile ilgili değişkenler, öğretmen liderlerin karşılaştığı sorunlar, öğretmen liderliğinin yaygınlaşması için yapılması gerekenler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.Araştırma yöntemi olarak nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden biri olan tekli durum çalışması (case study) olarak kurgulanmıştır. Araştırmada Karabük ilinde ortaöğretim kurumlarında görev yapan 21 öğretmen ile görüşme yapılmıştır. Araştırmada veri toplamak için uzmanların görüşleri doğrultusunda son şekli verilmiş yarı yapılandırılmış görüşme formu ve gözlem formu kullanılmıştır.Araştırmada ortaya çıkan sonuçlar ise şunlardır: (1) Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenler öğretmen liderliğinin amacını her öğrencinin öğrenmesini sağlama, okulda yapılan öğretimi geliştirme, mesleğe yabancılaşmayı önleme, etkili bir okul kültürünün oluşumuna katkı sağlama olarak değerlendirmektedir. (2) Öğretmen liderliği, eğitim öğretim süreçlerine katkı sağlama, mesleğe ilişkin olumlu bakış açısına sahip olma, eğitimin felsefi temellerine hakim olma, kişiler arası olumlu ilişkiler kurabilme, öğrencilerin bireysel öğrenme gereksinimlerini giderebilme, değişimi başlatma ve uygulama becerisi olarak algılanmaktadır. (3)Öğretmen liderliğinin değişkenleri ise okul müdürünün liderliği, okul kültürü, okul iklimi, örgüt yapısı, öğretmenlerin kişisel özellikleri olarak ortaya çıkmıştır. (4) Öğretmenler, yönetim desteğinin yetersizliği, bürokratik engeller, öğretmenlerin değişime dirençleri, meslektaşların eşitlikçi normları, sınav odaklı eğitim sistemi, demokratik işbirliği ve güven ortamının yetersizliği, öğretmenlerin iş yükünden kaynaklı zaman sınırlılığı ile ilgili sorunlar yaşamaktadır. (5) Katılımcılar öğretmen liderliği davranışları olarak değişimi yönetme becerisi, sürekli mesleki gelişim sağlama, etkili iletişim becerilerine sahip olma, meslektaşları ile işbirliği yapabilme, öğrencilerin bireysel farklılıklarını tanıma, öğretimsel yeterliğe sahip olma, özdüzenleme yapabilme yönünde görüş bildirmişlerdir.(6) Öğretmen liderliğinin yaygınlaşması için öğretmenlerin kariyer fırsatlarını genişletme, yeterli ücret artışını sağlama ve manevi ödüllendirme, okulda demokratik ortam oluşturabilme, öğretmen yetiştirme sisteminin yeniden yapılandırılması, öğretmenlerin hizmetiçi eğitimlerle mesleki gelişimlerinin sağlanması, öğretmen özerkliğini sağlayıcı uygulamalar gerçekleştirilmesi gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Liderlik, Ortaöğretim kurumu, Öğretmen Liderliği

The aim of this research is to determine the factors that affects teacher leadership at secondary education institutions. This research tries to reveal the aim of teacher leadership at secondary education institutions, the perceptions of teachers on teacher leadership, the variables related to teacher leadership, the problems faced by teacher leaders, and the actions to take in order to make teacher leadership widespread, according to the opinions of the participants.The qualitative research method was used as the research method. The research was designed as a singular case study, one of the qualitative research designs. In the research, interviews were carried out with 21 teachers working at the secondary education institutions in the province of Karabük. In the research, the semi-structured interview form and observation form finalized in line with the opinions of the experts were used to collect data.The results of the research are as follows: (1) The teachers who work at secondary education institutions considers the purpose of teacher leadership as ensuring each student to learn, improving the education provided at school, preventing alienation from the job, and contributing to the formation of an effective school culture. (2) Teacher leadership is perceived as contributing to education and teaching processes, having positive perspective on the job, mastering the philosophical foundations of education, being able to establish positive interpersonal relationships, meeting the individual learning needs of students, starting the change, and the skill of practice. (3) The variables of teacher leadership were revealed as the leadership of school principal, school culture, school climate, organization structure, and the characteristics of the teachers. (4) The teachers face problems related to the inadequacy of administrative support, bureaucratic barriers, resistance of the teachers to change, equitable norms of their colleagues, test-oriented education system, inadequacy of democratic cooperation and environment of trust, and time restriction due to workload of the teachers. (5) The participants delivered opinions towards the skill of managing the change, achieving continuous professional development, having effective communication skills, being able to collaborate with their colleagues, identifying the individual differences of the students, having educational competence, and being able to achieve self-regulation, as the behaviors of teacher leadership. (6) It is necessary to widen the career opportunities of teachers, ensure sufficient salary rise and moral awards, create a democratic environment at school, restructure teacher training system, ensure professional development for teachers by means of in service trainings, and carry out practices to ensure teacher autonomy, in order to make teacher leadership widespread.Keywords: Leadership, Secondary Education Institution, Teacher Leadership