العرف وأثره في المعاملات المالية

Abstract

Bu tezde usul-ü fıkıh ilmindeki örf konusu ve örf konusunun alış-verişteki tatbikatı incelendi. Öncelikle örfün tarifi yapıldı ve örf kavramının oluşumu anlatıldı. Sonra örfün delil oluşu ve âlimlerin örfle amel konusundaki ihtilafları delilleriyle beraber anlatıldı ve tarafların delilleri değerlendirildi. Ayrıca örfün şartları, önemi, kullanım alanları ve deliller içerisindeki konumu ele alındı. Sonra örfün kısımları ve bu kısımların alış-veriş babındaki tatbikatı anlatıldı. Araştırmacı örfü üç kısım olarak ele aldı ve konuyu incelerken tümdengelim metodunu kullandı. Ayrıca üç kısım için ayrı ayrı eski ve yeni örnekler verdi. Sonra örfle ilgisi olan fıkhî kâideler anlatıldı. Araştırmacı `Zamanın değişmesiyle ahkâmın değişmesi inkâr edilemez` kaidesi için özel bir bahis açtı. Bu kaidenin manasını, delillerini, sübutunu ve örften etkilenen hükümleri anlattı. Bu hükümleri anlatırken pratikten örnekler verildi ve bu örneklerin insanların örf ve adetlerinin değişmesiyle nasıl değiştiği izah edildi. Yapılan Bu Çalışmada Şu Sonuçlara Ulaşılmıştır: a. İstisnasız olarak âlimlerin hepsi örfü delil alarak kabul etmiş ve örfle amel etmiştir. Ancak örfün delil olması konusunda âlimler ikiye ayrılmıştır. Bazıları onu müstakil ve asıl delil kabul ederken, bazıları ikincil ve tâbî delil kabul etmiştir. İnceleme ve araştırmada sonucunda örfün ikincil ve tâbî bir delil olduğu görüşünün tercihe şayan görüş olduğu ortaya çıkmıştır. Çünkü örf kendi başına bir hüküm ortaya koyamaz. Örfle irtibatlı olan bütün hükümler diğer ana delillerle irtibatlıdır. b. İslam hukukunda örfün çok önemli bir yeri vardır. Özellikle Şeriatın maksat ve gayelerini ortaya koymada örfün etkisi büyüktür. Örf, İslamî hükümlerin insanlar açısından ne derece uyumlu olduğunun en önemli delillerinden ve İslam fıkhının zengin kaynaklarından biridir. İnsanların ve toplumların örf ve adetlerini bilmek müçtehit, müftü ve kadı için olmazsa olmaz şartlardandır.c. Örfün kısımlarını bilmenin büyük faydaları vardır. Bu bilgi araştırmacıya araştırma yaparken daha bir dikkatli olmasını sağlar ve hükmü vakıaya uyarlarken yardımcı olur. d. Kavâidu'l-fıkhiyye ilminde örf konusuyla ilgili yeterince araştırma yapılmıştır. `Âdetler hakem tayin edilir` kâidesi, bütün fıkıh meselelerinin -bir şekilde- bağlantılı olduğu beş küllî kâideden biridir. Mecelletü'l-Ahkami'l-Adliyye örf konusuyla alakalı on tane kâide zikretmiştir. Şüphesiz bu örfün fıkıh usûlü ilminde ne kadar önemli olduğunu ifade etmektedir. e. İnsanların örf ve adetleri şüphesiz değişkendir. Devamlı değişir ve yenilenir. Örfe dayalı olan hükümlerde insanların örf ve adetlerinin değişmesine binaen değişir. Bu temel ilke İslam fıkhının genişliğine, uyumluluğuna ve bütün çağlar için elverişli olduğunun delilidir. Anahtar Kelimeler: Örf, Âdet, Ahkâmın değişmesi, Zamanların değişmesi.

In this thesis, the custom subject and the application of custom subject in the Islamic law were investigated. Primarily, the definition of custom was given and then the forming of custom term was explained. Afterwards, forming of custom as a proof and the disputes between the Islamic scholars about practicing with custom were examined with the proofs and the proof of the parties were evaluated as well. Besides, the custom terms, the importance of it, the usage fields and the position in the proofs were presented. Then, the parts of custom and the application of these parts in shopping were discussed. The researcher reviewed the custom term in a three section and used the deductive method in the thesis as well. In addition, for those three sections, the previous and current examples were given. The Islamic pedestals in Islamic law which are about the custom were discussed. The researcher was detailed the explanation of `It cannot be denied the changing of judgements while the changing of time` expression. The meaning of this expression, the proofs, the certitude and provisions effected by Islamic custom were examined. While the detailing those terms, the practical examples were given and how those examples were altered during the changing of customs and traditions was explained.The results of the study are given below: a. All the Islamic scholars have accepted the customs as proofs and accorded with customs. However, the Islamic scholars were split in half in terms of customs as proof. Some Islamic scholars have accepted the customs as independent and essential proof, on the other hand, the others have accepted as secondary and dependent proof. As a result of investigation and examination, it is determined that the custom is a secondary and dependent proof approach is optional. Because, the customs and traditions cannot be exhibited a judgment. All the judgments that is related with the customs are linked with other essential proofs. b. The custom has a very significant place in Islamic law. Especially, the effect of custom on the application of goals and purposes of sharia is very huge. The custom is one of the richest sources of Islamic laws and is essential proof in accordance with the harmony of the Islamic laws and people daily life. The customs and traditions of individuals and nations is a must for interpreter of Islamic law, mufti, and Muslim judge.c. Knowing the parts of customs has several benefits. This knowledge can ensure to the researcher while performing research in terms of being careful and help to perform the judgment.d. There are enough studies about the customs in Kavâidu'l-fıkhiyye field. `Customs and traditions are assigned as judge` rule is one of the five rules related to the all Islamic law issues. In addition, there are ten rules which are related with the customs and traditions in Mecelletü'l-Ahkami'l-Adliyye. Doubtless, this can be showed that the importance of the customs and traditions on the Islamic law.e. The customs and traditions of nations are variable. They are continuously changing and regenerating. The judgement based on the customs can change in accordance with the customs and traditions of people. This main principle is a proof of the wideness of the Islamic law, harmony of it and suitable for all eras.Key Words: Customs, Traditions, Changing of judgments, Changing of times.