El-mutarrızî`nin El-iknâ adlı eserinde isimler

Abstract

`el-Mutarrizî'nin el-İknâ Adlı Eserinde İsimler` başlıklı tezimiz Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslami Bilimler Ana Bilim Dalı alanında yapılmıştır. Tez danışmanı Aladdin Gültekin'dir. Tez Haziran 2019 tarihli olup toplam 191 sayfa olarak hazırlanmıştır.Bu çalışmada temel kaynak olan `İknâ' limâ havâ tahte'l-kınâ` adlı eser dört kaide, her birinde dört rükün ve bunların her birinde de birçok fasıl olacak şekilde toplam 250 varak olarak hazırlanmıştır. Eser aslında bir gramer kitabı olmasına rağmen müellif; gramer konularına girmeden önce ilk kaidede kendi zamanında kullanılan kelimeleri; bunların eş ve zıt anlamlarını da dahil ederek, konularına göre sıralamıştır. Böylece eserini diğer gramer kitaplarından ayrıştırarak kullanışlı bir sözlük haline getirmiştir. İkinci kaideden itibaren başlayan gramer kısmında ise nadir kullanımları bir kenara bırakarak doğru kullanımları örnekleyerek göstermiştir.Bu gramer eserinin tahkiki Katar'da iki önemli kişi tarafından yapılmış, bu tahkik sırasında sadece üç el yazması nüsha göz önünde bulundurulmuştur. Bu çalışmada ise dördüncü bir el yazması nüshaya ulaşılarak eserin ilk kısmı olan `İsimler` bölümünün tahkiki yapılmıştır. Bu tahkik sırasında ulaşılan ve analiz edilen bilgiler her rükün sonunda kaydedilmiştir. Eser hakkında Aladdin Gültekin'in `el-Mutarrizî'nin el-İknâ Adlı Eseri ve Dil Öğretim Yöntemi` adlı doktora tezi de bulunmaktadır. Çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında müellifin hayatı ve kendi zamanına kadar Arap gramerinin tarihsel süreci hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde eser hakkında genel bilgiler ve konuların işlenme yöntemi gibi bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde temel bölüm başlıkları altında eserde işlenen konulara özellikleriyle birlikte yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise dil öğretim yöntemleri üzerinde durulmuş, bu eserdeki öğretim yöntemi detaylıca incelenmiş ve bu hususta geniş bilgiler verilmiştir.Bu çalışmamız müellifin muhtemelen Türk asıllı olması sebebiyle Türklerin Arap diline katkılarını bir kez daha ortaya koymaktadır. Ayrıca her ne kadar eser üzerine daha önce çalışmalar yapılmış olsa da eserin özellikle ele aldığı ve mevzu sözlük kapsamında olan ilk kaidesi `İsimler` kısmını detaylı incelenmesi, analiz edilmesi ve birçok kaynak sözlüğe başvurularak çevirisi yapıldığından Arap dili üzerine yapılacak çalışmalarda müellifin zamanına, eserine aldığı kelimeler ile bir ışık tutmuş sayılabilir. Yazar yaygın ve nadir kullanılan kelimeleri ayırmayarak her ikisini de eserine aldığından, Arap diline yeni ilgi duyan bir kişinin yahut bu dili detaylıca öğrenmek isteyen bir kişinin de bu çalışmadan yararlanabileceği görüşündeyiz.

Our thesis titled `Names in al-Iqna by al-Mutarrizi` was conducted in the field of Primary Islamic Sciences in the department of Institute of Social Sciences at Karabük University. The thesis supervisor is Aladdin Gültekin. The thesis is dated June 2019 and the total 191 pages.In this study, the author of `al-İkna' lima havâ tahte'l-kınâ`, which is the main source of this work, al-Mutarrizî prepared his book in four volumes as four chapters in each volume, and several sections in each volume as 250 pages in total. Although the work is actually a grammar book, the author ordered words used in his time in the first chapter of the work before entering grammar subjects; including their synonym and antonym meanings. Hence, he distinguished his work from other grammar books as a useful dictionary. In the grammar section starting from the second chapter, he put aside the rare ones and exemplified the correct uses.Al-Mutarrizî's grammatical work was reviewed by two important people in Qatar, but only three manuscripts of the work were examined. In this study, a fourth manuscript copy was reached, and the first part of the work called, `Names` was reviewed. The information obtained and analyzed during this review was noted at the end of each section.There is a doctoral thesis belonged to Aladdin Gültekin named `al-Mutarrizî'nin al-İknâ' work and his language teaching method, the thesis examined the method of teaching in detail and gave extensive information over this topic.This study reveals once again the contribution of the Turks to the Arabic language as the author is of Turkish origin. Moreover, although the studies on the work have been done before, this study would particularly contribute to the literature by shedding lights to the time of the author and his work by detailed review, analysis, and its translation by use of many dictionaries of the section `Names`. Since the author does not distinguish between common and rare words, we hope that a person who has a new interest in the Arabic language or a person who wants to learn this language in detail can also benefit from this study.