Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet algısı ve şiddet eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Sağlık çalışanları hizmet sunumları sırasında yaşadığı toplumun sosyal ve kültürel değerlerinden etkilenmektedir. Sağlık çalışanı olarak görev yapacak olan öğrencilerin, duygu ve tutumlarının farkında olması, kontrol etmesi, nesnel olması, duygularını hizmet sunumuna karıştırmaması bakım hizmetlerinin kalitesini artıracaktır. Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet algısı ve şiddet eğiliminin ilişkisinin incelenmesi amacıyla yapılan bu çalışma, tanımlayıcı-kesitsel tiptedir. Çalışma 01 Şubat-30 Haziran 2015 tarihleri arasında Karabük Üniversitesi Sağlık Yüksek Okulu'nda gerçekleştrilmiş olup, evreni Ebelik, Hemşirelik, FTR ve Çocuk Gelişimi bölümleri I. öğretim'de öğrenim gören 917 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini, tabakalı örneklem yöntemiyle belirlenen, %95 güvenilirlik ve %3 duyarlılıkta 486 öğrenciden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında araştırmacılar tarafından literatür taranarak oluşturulan veri toplama formu, Altınova ve Duyan (2013) tarafından geliştirilen `Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği`, Bem (1974) tarafından geliştirilmiş Kavuncu tarafından 1987'de Türkçeye uyarlanmış olan `Bem Cinsiyet Rolü Envanteri` (Bem Sex Role Inventory [BSRI]), Göka, Bayat ve Türkçapar (1995) tarafından geliştirilen `Şiddet Eğilim Ölçeği` kullanılmıştır. Verileri uygun istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmiştir. Araştırmada öğrencilerin çoğunluğunun kız (%83,5) olduğu ve 18.4'ünün ebelik, %27.2'sinin hemşirelik, % 25.2'sinin FTR ve %29,1'inin çocuk gelişimi bölümünde öğrenim gördüğü belirlenmiştir. Çalışmada `belirsiz` (90,11±16.92) ve erkeksi (93,31±19,78) cinsiyet rolüne sahip öğrencilerin toplumsal cinsiyet algısı, `kadınsı` (96,58±15,07) ve `androjen` (98,76±16,20) role sahip olanlardan istatistiksel olarak anlamlı derecede olumsuz yönde bulunmuştur (p=0.001). Ayrıca `kadınsı` (35,40±6,14) ve `androjen` (36,64±9,49) cinsiyet rolüne sahip öğrencilerin şiddet eğilimleri, `erkeksi` (40,98±9,26) ve `belirsiz` (39,47±8,10) olanlara oranla istatistiksel olarak anlamlı derecede daha düşük bulunmuştur (p=0.001). Öğrencilerin toplumsal cinsiyet algısı puanları ile şiddet eğilimi ölçeği puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu (p<0,05), toplumsal cinsiyet algısı puanları yükseldikçe, şiddet eğiliminin azaldığı saptanmıştır. Bu çalışmadan elde edilen veriler, sağlık çalışanı olarak görev yapacak öğrencilere, toplumsal cinsiyet rolleri, algısı ve şiddet eğilimi ile ilişkili konularda eğitim ve farkındalık yaratılması gerektiğini düşündürmektedir.

When the fact that the service quality to be provided by the students of the Health College who will serve as medical personnel in the future will affect how strong and healthy the society will be in terms of individuals is taken into account, the determination of their gender roles and perception is important with regards to the determination of their violence tendency. It has been aimed to analyze the relation between the gender roles of the students of the Health College and social gender perception and violence tendency in this study. The research that has been planned as descriptive-cross sectional was conducted at the Health College of Karabük University between February and June 2015. The population of the Health Research of Karabük University is composed of 917 daytime education students in the departments of Midwifery, Nursing, Physiotherapy and Rehabilitation and Child Development of the Health College. The research sample is composed of 494 students (n=79 from the midwifery, n=158 from the nursing, n=157 from the physiology and rehabilitation and n=100 from the child development) by means of stratified sampling and stratum weighting methods and by using the formula where the population is known 95% in terms of reliability and 3% precision. While creating the questionnaire that has been prepared by the researchers while reviewing the literature in data collection to include socio-demographic and personal information, the `Social Gender Perception Scale` developed by Altınova and Duyan (2013), `Bem Sex Role Inventory (BSRI)` developed by Bem (1974) and adapted to Turkish by Kavuncu in 1987, `Violence Tendency Scale` developed by Göka, Bayat and Türkçapar (1995). When the scores that the students have received based on the social gender perception in terms of gender roles are analyzed, it is observed that the social gender perception of the students having `undetermined` (90,11±16.92) and manly (93,31±19,78) gender roles are statistically significantly negative when compared to the ones having `feminine` (96,58±15,07) and `androgynous` (98,76±16,20) roles (p=0.001). When the scores obtained from the violence tendency scale are assessed in terms of gender roles, the violence tendency of the `feminine` (35,40±6,14) and `androgynous` (36,64±9,49) students is found to be statistically lower than the `manly` (40,98±9,26) and `undetermined` (39,47±8,10) ones (p=0.001). There is a statistically significant relation between the social gender perception scores of the students and their violence tendency scale (p<0,05). It is a not such a strong and negative relation (r = -248). It has been observed that the more positive the social gender perception of the students is the lower their violence tendency is. As a result of the outputs obtained from this research, the number of the studies that will change positively the social gender perception of the students who will serve as medical personnel in line with the studies concerning the determination of their gender roles and the decrease of their violence tendency should be increased and the related lessons should be included in the educational curriculum.