Ortaöğretim öğrencilerinin okul tükenmişliği ile kendine saygı ve anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Ortaöğretim, öğrencilerin karmaşık duygular yaşadığı ergenlik dönemini kapsayan bir dönemdir. Bu dönemde öğrencilerin okul tükenmişliğini etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bu araştırmada, lise öğrencilerinin okul tükenmişlikleri ile kendine saygı ve anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın evreni Karabük İl merkezinde bulunan resmi ortaöğretim kurumlarının 9, 10, 11 ve 12. sınıfa devam eden lise öğrencilerinden oluşmaktadır. Örneklem grubunu 342 kız 218 erkek olmak üzere toplam 560 öğrenci oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında `Ortaöğretim Okul Tükenmişlik Ölçeği`, `Kendine Saygı Ölçeği` ve `Anne Baba Tutum Ölçeği` kullanılmıştır. Verilerin analizinde, Spearman's Korelasyon Katsayısı ve Post-Hoc Çoklu Karşılaştırma testi, Kruskal Wallis H ve Mann Whitney U testleri kullanılmıştır. Sonuç olarak, örneklem grubunda yer alan lise öğrencilerinin en fazla Ders Çalışmaktan Tükenme alt boyutunda tükenmişlik yaşadıkları, okul tükenmişliği düzeyleri ile cinsiyet, sınıf düzeyi, anne-baba yaşı ve öğrenim durumu arasında anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin kendilerine karşı olumlu saygı gösterdikleri, kendilerine olan saygılarının, cinsiyet, sınıf düzeyi, anne yaşı, anne-baba öğrenim durumu ve aile yapısı değişkenleri arasında anlamlı düzeyde farklılık olmadığı belirlenmiştir. Okul türü ve baba yaşı ile öğrencilerin kendilerine saygıları arasında anlamlı fark bulunduğu, babası 40 yaşından küçük olanlarda olumlu kendine saygının daha fazla görüldüğü belirlenmiştir. Örneklem grubunda yer alan lise 9, 10, 11, 12. sınıf öğrencilerinin, anne-babalarının kendilerine yönelik tutumlarını daha çok demokratik olarak algıladıkları, anne-baba tutum algıları ile cinsiyet, okul türü, sınıf düzeyi, anne yaşı, anne öğrenim durumu, baba yaşı ve baba öğrenim durumu arasında anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Anne babalarını demokratik olarak algılama durumu arttıkça öğrencilerin olumlu kendine saygılarının da arttığı, okul tükenmişliklerinin azaldığı belirlenmiştir. Anne babalarını otoriter ve koruyucu olarak algılama durumu arttıkça öğrencilerin olumlu kendine saygılarının azaldığı, okul tükenmişliklerinin arttığı belirlenmiştir.

Secondary education covers the adolescent period which students feel complex feelings. At this period, there are several factors that students experiences related to the school burnout. In this study, the relationship between secondary school students' burnout and self-esteem and parent attitudes were aimed to be analyzed. The population of the study was consisted of the students from 9th, 10th, 11th and 12th levels in the public secondary schools in Karabük central province. The study group covered 342 female and 218 male students which are 560 in total. In data gathering, `Secondary School Burnout Scale`, `Self-Esteem Scale` and `Parent Attitude Scale` was used. In data analysis, Spearman's Correlation Coefficient and Post-Hoc Multiple Analysis Kruskal Wallis H test and Mann Whitney U tests were used. As a result, students in the study group was found to feel burnout in studying burnout dimension. There are significant differences in gender, classroom level, parent's age and educational level variables. It was found that students respect themselves positively and their self-esteem levels did not cause a difference in gender, classroom level, mother's age, parent's education level and family structure variables. There are significant differences between school type, father's age and students' self-esteem. Students of those whose fathers are younger than the age of 40 felt self-esteem more. Students of 9th, 10th, 11th and 12th classes in secondary schools perceived the attitudes of their parents as democratic and there were significant differences between parent attitude perceptions and gender, school type, classroom level, mother's age, parent's education level, father's age and father's education level. Students' self-esteem increased as their perceptions related to their parent's democratic attitudes increased and their school burnout decreased. As the students' perceptions of authoritarian and protective parent attitudes increased, their positive self-esteem were decreased while school burnout was increased.