Yara ve yanık durumunda yapılan ilk yardım ve geleneksel uygulamaların belirlenmesi: Karabük örneği

Abstract

Yara ve Yanık Durumunda Yapılan İlk Yardım ve Geleneksel Uygulamaların Belirlenmesi: Karabük ÖrneğiBu araştırma, Karabük ilinde yaşayan bireylerin yara ve yanık durumunda yaptıkları ilk yardım ve geleneksel uygulamaları belirlemek amacıyla kesitsel ve tanımlayıcı tipte yapıldı. Araştırma 05.01.2016-05.04.2016 tarihleri arasında Sağlık Bakanlığı Karabük Üniversitesi Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin cerrahi servislerinde yatan hastaların refakatçileri ile gerçekleştirildi. Örneklem seçiminde orantılı tahmin yöntemi kullanılarak 544 hasta refakatçisi örneklem kapsamına alındı. Verilerin istatistiksel analizlerinde `SPSS 20.0` paket programı kullanıldı. Kategorik değişkenlere ait tanımlayıcı istatistikler yüzde ve sayı ile analiz edildi ve değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için ki-kare uygulandı. Çalışmada katılımcıların en sık karşılaştıkları ilk yardım gerektiren durumların %56 ile kesilme, %22 ile yanma, %14 ile ezilme ve %8 ile burkulma olduğu saptandı. Kesici alet yaralanmalarında katılımcıların %46'sının modern ilk yardım uygulamaları arasından, yarayı su ile yıkayıp antiseptikle temizleyip kapattıkları, %2'sinin soğuk uygulama yaptıkları, geleneksel ilk yardım uygulamaları değerlendirildiğinde ise %4.6'sının yaraya kül bastığı (sigara, odun, çaput yakma), %1.5'nin yaraya yağ, %0.7'sinin bal sürdüğü saptandı. Haşlanma yanıklarında %55.1'nin ilk yardım uygulamaları arasından suyun altına tutup yanık kremi kullandığı, %12.9'unun sağlık merkezine başvurduğu, %5.3'ünün geleneksel uygulamalar arasından yoğurt, %4.4'ünün diş macunu, %3.5'nin salça sürdüğü belirlendi. Burkulmalarda katılımcıların %52.7'sinin ilk yardım uygulamalarını, yarıya yakınının ise geleneksel uygulamaları, arı sokmalarında %39.5'inin ilk yardım uygulamalarını, çoğunluğunun geleneksel uygulamaları kullandığı görüldü. Ayrıca orta yaş ve yaşlı olan katılımcıların gençlere, kadınların erkeklere, eğitim seviyesi ve gelir düzeyi düşük olanların yüksek olanlara göre geleneksel uygulamalara daha sık başvurduğu görüldü. Bu doğrultuda yara ve yanık durumunda yapılması gereken ilk yardım uygulamalarına yönelik eğitim verilmesi önerilmektedir.Anahtar Sözcükler: Geleneksel Uygulama, Hemşirelik, İlk Yardım, Yanık, Yara.

Determination of First Aid and Traditional Practices in Injuries and Burns: Example of KarabükThis study was carried out in cross-sectional and descriptive to determine the first aid and traditional practices in injuries and burns that individuals living in Karabük. The study was performed between 5 January and 4 April, 2016 with the attendants of the inpatients in the surgical services in Karabük University Karabük Training and Research Hospital. 544 inpatient attendants were involved in the sampling using the proportional sampling method. SPSS 20.0 software package was used in data analysis. The descriptive statistics of categorical variables were analyzed using percentages, numbers, and chi-square was employed to determine the correlation between variables. The most frequent first aid cases that the participants in the study encountered were cuts (56%), burns (22 %), crush (14%), and sprain (8%). The first-aid practices for cut-off device injuries by the participants were found to be washing with water and clean it with an antiseptic, (46 %) and having to cool application (12.9%). The traditional practices were determined to be applying ash (cigarette, wood, shoddy burning) (4.6%), oil (1.5%), and honey (0.7%). The first-aid practices for scalds burn were found to be washing with cold water and applying burn cream (55.1%) and consulting to a health center (12.9%). The traditional practices were determined to be applying yoghurt (5.3%), toothpaste (4.4%), and tomato paste (3.5%). In case of sprains, 52.7% of the participants applied modern first aid practices, whereas almost half of them practiced traditional methods. On the other hand, 39.5% applied first aid practices in case of bee stings, while majority applied traditional practices. It was also found that middle-aged and elderly participants were more likely to resort to traditional practices than younger ones, women to men, higher education levels and those with lower income levels. In this direction, it is recommended to provide training for first aid applications which should be done in case of wound and burn.Key Words: Burn, First Aid, Injury, Nursing, Traditional Practice