Okul öncesi dönem çocuklarında zihin kuramı ve akran ilişkileri

Abstract

ÖZETOkul Öncesi Dönem Çocuklarında Zihin Kuramı ve Akran İlişkileriBu araştırmanın amacı, okul öncesi dönem çocuklarının zihin kuramı ve akran ilişkilerini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 4-6 yaş grubu 77 kız 78 erkek olmak üzere toplam 155 çocuk oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında `Zihin Kuramı Ölçeği` ve `Çocuk Davranış Ölçeği` kullanılmıştır. `Zihin Kuramı Ölçeği` araştırmacı tarafından her çocuğa bireysel olarak uygulanmış, `Çocuk Davranış Ölçeği` sınıf öğretmenleri tarafından her çocuk için doldurularak değerlendirme yapılmıştır. Veri analizinde Kolmogorov Smirnov Testi sonuçlarına göre ikili değişkenlerde t-Testi, üç ve üzeri değişkenlerde tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, zihin kuramının Bilgi Erişimi ve İçerik Yanlış İnanç görevlerinde yaşa göre, Farklı İnanç görevinde kardeş sayısına göre, Açık Yanlış İnanç ve İçerik Yanlış İnanç görevlerinde anne yaşına, Farklı İnanç ve Açık Yanlış İnanç görevlerinde ise gelir durumuna göre anlamlı farklılık bulunmuştur. Zihin kuramı yeterliliklerinin çocuğun cinsiyetine, doğum sırasına, anne-baba öğrenim durumuna ve anne çalışma durumuna göre anlamlı farklılık göstermediği belirlenmiştir. Akran ilişkilerine ilişkin bulgular incelendiğinde ise, çocukların Çocuk Davranış Ölçeği Akranlarına Karşı Saldırganlık ve Aşırı Hareketlilik boyutlarında cinsiyete göre, Aşırı Hareketlilik boyutunda kardeş sayısı ve anne çalışma durumuna göre, Sosyal Davranışlarda ise gelir durumuna göre anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Buna karşılık akran ilişkilerinin çocuğun yaşı, doğum sırası, anne-baba yaşı, anne-baba öğrenim durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur. Son olarak da Zihin Kuramı Ölçeği ve Çocuk Davranış Ölçeği sonuçlarına göre, zihin kuramı ve akran ilişkilerinin bazı boyutlarında zayıf yönlü ilişkiler olduğu tespit edilmiştir.

ABSTRACT Theory of Mind and Peer Relationships in Pre-School ChildrenThis study was conducted in order to investigate theory of mind and peer relationships among pre-school children in terms of various variables. The sample of the study is composed of 155 4-6 year-old children attending to preschool education institutions. 77 of them are girls, and 78 of them are boys. `Theory of Mind Scale `and `Child Behaviour Scale` were used in order to collect data. `Theory of Mind Scale` was applied to each child individually by the researcher and `Child Behaviour Scale was filled by the teachers for each student. Kolmogorov Smirnov Test for the data analysis, T test for the binary variables, and one-way analysis of variance (ANOVA) for the three and more variables were used. According to the research results, significant differences were found in knowledge access, and content false belief tasks in terms of age, in diverse belief task in terms of number of siblings, and in explicit false belief and content false belief tasks in terms of mother's age, in diverse belief and in explicit false belief in terms of income statue. No significant difference was found in theory of mind competences in terms of child's sex, birth order, parents' education status and mother's employment status. When the findings related to the peer relationships in children's Child Behaviour Scale were investigated, significiant differences were found in the dimensions of agression against their peers and hyperactivity in terms of sex, in the dimension of hyperactivity in terms of the number of siblings and mother's employment, in the social behaviours in terms of income statue. On the other hand, no significiant difference was found in peer relationships in terms of child's age, birth order, parents' ages and education status. Lastly, it was found out that there is weak correlation between some dimensions of theory of mind and peer relationships according to the findings of Theory of Mind Scale and Child Behaviour Scale.