İş karakteristikleri, örgüt, grup ve ilişkisel demografi uyumunun çalışanlara yönelik etkileri

Abstract

Bu çalışmanın aamcı kişi-çevre uyumu türlerinin çalışanlara yönelik etkilerini incelemektir. Kişilerin yaptıkları işte gerçek ve olmasını istedikleri düzeydeki karakteristikler arasındaki uyum, kişisel değerleri ile bulundukları çalışma gruplarında hüküm süren değerler arasındaki uyum, grup üyeleri ve yönetici ile olan kişilik özellikleri uyumu ve çalışma grubu ve yöneticileri ile olan demografik farklılıklar/algısal benzerlikler bağımsız değişkenler olarak göz önüne alınmıştır. Örgüte duygusal bağlılık, işle ilgili psikolojik iyilik hali, grup birlikteliği ve performansı uyum türlerinin etkisinin incelendiği bağımlı değişkenlerdir. Modelde işin karşılıklı bağımlılığı şartlı değişken, değerler uyumu ise ana etkisinin yanısıra ara değişken rolünde incelenmiştir. Uygulama teknoloji tabanlı örgütlerde gerçekleştirilmiş, 640 kişilik örneklem belirlenmiştir. Değerler uyumu açısından sadece kişi-örgüt değer uyumunun grup performansı ve grup birlikteliği üzerinde etkisi görülmemiştir. İŞ karakteristikleri uyumumun özerklik ve iş bütünlüğü boyutları anlamlı etkiye yol açmamış, diğer boyutlar genel iş tatmini, çalışma arkadaşlarından tatmin ve grup birlikteliği üzerinde etkili olmuştur. Gruptan kişilik özellikleri farklılığı yöneticiden olan farklılığa göre daha anlamlı bulunmuş, spesifik olarak deneyime açık olma özelliğinin iş tatmini ile ilişkisi saptanmıştır. Genel anlamda ilişkisel demografi değişkenlerinin gösterdiği etkiler algısal benzerlikler için daha çoktur. Alt boyutlar açısından grup ile olan grup ile olan demografik farklılıkların etkisi daha fazladır. Kişi-grup değer uyumu ve iş yapma benzerliğinin belirli bağımlı değişkenlere olan etkisinde işte karşılıklı bağımlılık şartlı değişken rolündedir. Yöneticiden demografik farklılık ve iş yapma benzerliğinim belirli sonuç değişkenler ile olan ilişkisinde değerler uyumunun kısmen/tam ara değişken etkisi dikkat çekicidir. İş karakteristikleri uyumu ile kişi-örgüt değer uyumu etkileşimi genel iş tatmini ve yöneticiden tatmin üzerinde etkili bulunmuştur.Elde edilen bulgular, işte karşılıklı bağımlılığın ilişkisel demografi-değerler uyumu ilişkisinde şartlı değişken olduğunu ileri süren hipotez grubu dışında diğer hipotez gruplarının kısmen doğrulandığını göstermiştir.Mutlak fark tekniği ile uyumun belirlendiği bu araştırma kapsamında ayrıca iş karakteristikleri tercih envanteri geliştirilmiştir.

The aim of this study is to examine the effects of person-environment fit dimensions on employees. Congruence between the actual and desired level of job characteristics for workers, between individual and group/organizational values, between individual personality traits and group/supervisor personality traits and relational demography fit/perceptual similarity are considered as independent variables in the model. Organizational affective commitment, job related-psychological well being, group cohesiveness and performance are examined as outcome variables. Task interdependency as a moderator variable and value congruence as a mediate variable in addition to its main effect are investigated in the research model. The research is carried out at technology-based organizations, and 640 participants are selected for the sampling. Only person-organization value congruence does not effect on group performance and cohesiveness in terms of value congruence. Autonomy and task identity dimensions of job-characteristics fit does not have significant effects; other dimensions influence the variance in general job satisfaction, co-worker satisfaction and group cohesiveness. Personality dissimilarities from group have more significant effects than dissimilarities from supervisor. Specifically, personality similarity with group in openness to experience have effect on job satisfaction. In general meaning, perceptual similarities in relational demography variables influence the dependent variables more significantly. Relational demography with respect to sub-dimensions has more effects for the group compared to the supervisor. Task interdependency has a moderating effect on the relationship between person-group value congruence as well as perception of job execution similarity and certain dependent variables. Person-group/ person-organization value congruence have remarkable full/partial mediating role on the relationship of certain dependent variables with demographic dissimilarity from supervisor and perception of job execution similarity. The interaction between job characteristics fit and person-organization value congruence can explain the variation in job satisfaction and supervisor satisfaction. Findings indicate that all hypotheses groups except for the one proposing that task interdependency has moderating effect on the relational demography-value congruence relationship are partially supported.