Use of public lands for mass housing projects in the privatization process-İzmir case

Abstract

oz Kentlerimizdeki bugünkü fiziksel yapı, sosyal sınıfların kent mekanındaki yer seçimleri mülkiyet olgusunun da etkisiyle olmuştur. Bu nedenle, kent toprağının mülk sahipliliği biçimi ve bu toprakların kentsel arsaya dönüşümüne ilişkin politikalar, kurumsal yapılar ve uygulamaların sorgulanması önem taşır. Kentsel gelişmenin yönlendirilmesinde, eksik kentsel donatıların karşılanmasında ve yeni ihtiyaç duyulacak donatıların giderilmesinde kamu arazileri stoku çok önemli bir potansiyel oluşturur. Ülkemizde kamu arazilerinin stoku ve kullanımına yönelik bütüncül politikalar geliştirilmemiş, uygun konum ve büyüklükte olup olmadığına bakılmaksızın sadece kamu arazisi niteliği nedeniyle büyük alan ihtiyacını gerektiren kentsel kullanımlar rastgele yerseçmiş ve kent makroformunu etkilemişlerdir. Ayrıca bir çok kamu arazisi üzerinde yapılaşma olduktan sonra imar afları çıkarılmış ve planlanması daha sonra yapılmıştır. Bu süreç sonunda da kamu mülkiyeti özel mülkiyete dönüştürülmüştür. İzmir kentinde de yapılaşmamış alanlardaki belediye yada hazine mülkiyetinde olan kamu arazileri 1985'lere kadar yoğun olarak gecekondularla, 1985 sonrası gecekondularla birlikte büyükşebir ve ilçe belediyeleri, kooperatifler ve Emlak Bankası gözetiminde yapılan toplu konut alanları ile dolmaya başlamıştır. İzmir Büyük Kent bütününde kamu arazilerinin toplu konut alam olarak yerleşmeye açılmasında mülkiyet sunum ve kullanım biçiminde ne tür politikalar oluşturulmuş ve uygulamalarda nelerle karşılaşılmış olduğu bu çalışmanın temel sorgulamasıdır. Bu soruların yanıtlarının aranmasındaki amaç ise kamu arazilerinin kullanımına yönelik daha tutarlı politikaların oluşturulmasına katkı sağlamaktır. Bu çalışmada İzmir Büyük şehir bütünü içerisinde bulunan özellikle kamu arazileri üzerinde yapılmış olan toplu konut alanlarının mülkiyet sunum ve kullanım biçimi temelinde incelenmesi hedeflenmiş, öncelikle bu toplu konutların genel özelliklerine ve yer seçimlerine ilişkin bilgiler sunulmuştur. El değiştirme ve kullanım sahipliliğinin sürecine ilişkin olarak da örnek alanlar olarak seçilen Evka-1, İzkent-1, İzkonut-1 konutlarının ilk sahipleri dışında kiraya verilerek kullanılma ve el değiştirme yüzdeleri sunulmuştur. Anahtar Sözcükler; Kamu Arazileri, Arsa ve Konut Politikası, Özelleştirme, Toplu Konut,

ABSTRACT Physical structure of today's cities and selections of social status in urban space have been existing with the effect of property phenomenon. Thus, examination of policies, institutional structures and implementations concerning the property ownership of urban land and transformation of these lands into urban lots has great importance. Existence of public lands forms and important potential for directing urban development and for providing insufficient urban facilities. In our country, comprehensive policies concerning the use and stock of public lands have not been developed, large urban facility areas have been randomly formed by using public lands without examining if they were suitable or not and these have been affecting urban macroform. Moreover, development amnesties have been enacted after the development of public lands and plans have been prepared, later. Property has been turned over to private property while using public lands for these purposes. In the city of Izmir, municipality or treasury owned public lands on developed areas have started to be filled with sqautter houses; with mass housing settlements built by municipalities, cooperatives and Real Estate Bank. Basic examination of the study is; which policies were applied in property supply and using forms in the development of public lands as mass housing areas inside İzmir Metropolitan Area and problems have occured during the implementation process of those policies. The goal of finding the answers of these questions is to make a contribution to the formation of more coherent policies in the use of public lands. In this study, it was goaled to examine mass housing areas built on public lands inside Izmir Metropolitan Area, on the base of property supply and using £>rms. Therefore, firstly data concerning the general characteristics and land selections of these areas were presented. Evka=l, İz^KenH and. İzkonuUl developments- were- selected as study areas related to the transfer and using ownership processes and using and transfer ratios of the renting position of these dwellings by their first owners were given. Key Words: Public lands, Land and Housing Policies, Privatization, Mass Housing.