An Analytical study of creativity in architectural design: Case study of national architectural awards

Abstract

oz Tezin konusu, genelde tasarımdaki yaratıcılık kavramı, özelde de mimari tasarımdaki yaratıcılık kavramını ele alıp, irdelemeye yöneliktir. Mimari yaratmanın sorgulanması şeklinde ele alınan konuya, yaratıcılık kavramının tasarım olgusuna yönelik tanımları ile başlanır. Bu tanımlamalar yapılırken genel olarak psikoloji, sosyoloji,davramş bilimleri ve mimari tasarım kuramlarında konuya yaklaşımların ortak paydasımn bulunması yoluna gidilmiştir. Kavram, birey ve kuramlar bazında irdelenen yaratıcılık, daha sonra bu saptanan kavramların mimari tasarım sürecinde etkin faktörlerin sınıflanarak deşifre edilmesi şeklinde gelişir. Bu faktörlerden çocukluk, fantezi, imgelem (yaratma gücü), metafor, zeka, kendine güven 'kişisel faktörler1, eğitim, ulusal kültür- tarih ve işveren 'sosyal faktörler', doğa, malzeme, iklim ise 'çevresel faktörler' içinde yeralmıştır. Çalışmanın somut örneklenmesi, Türkiye'nin önde gelen mimarlarının yapıtları arasından seçilmiş ve bunun içinde ilk seçim parametresi Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri olmuştur. Orijinallik başta olmak üzere özgünlük, yenilik ve çağdaşlık kavramlarıyla ilişkilendirilen mimari yaratıcılık kriterlerine göre Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri arasından projeler çalışmaya alınmıştır. Bu kriterler Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri jürilerinin seçim kriterleriyle paralellik göstermektedir. Orijinallik kavramı, konsept, mimari dil, teknik, malzeme gibi alt başlıklarıda kapsamakta ve herbir örnekte farklı kavramlar öne çıkmaktadır. Saptanan bu kriterlerin mevcudiyetlerinin ortaya konması, örneklerin yaratıcılık bağlamında değerlendirilmesini sağlamıştır.

ABSTRACT The subject of the thesis is in general based on the concept of creativity and specialised on creativity in the architectural design process. The topic, which is taken into consideration as the investigation of architectural creativity, begins with the definitions of creativity concept related with the design approaches. Throughout the evolution of these definitions, the common denominator of psycology, sociology, behavioral sciences and architectural design concepts are tried to be clarified. The creativity studied on the basis of concept, individuals and theories later developed as deciphering the classification of effecting channels of architectural design process. The classification consists of three main parts: 'personal channels' involving childhood, fantasy, imagination, metaphor, intelligence, self confidence, 'social channels' including education, national culture-history, religious factors, client, and 'environmental channels' that involve nature, material and climate. The concrete examples of this study are chosen among the projects of the leading architects in Türkiye. The first parameter for elimination is National Architectural Exhibition and Awards. Projects among National Architectural Exhibition and Awards are selected according to the criteria for architectural creativity related with the concepts such as originality, newness and contemporaneity which are not very far apart from the criteria of the jury. Concept of originality also includes sub-titles such as architectural language, conceptual approach, technology, material and at each sample different concepts primarily appears. To consider the existence of these criteria provides the evaluation of the samples related with the fact of creativity.