Cemeteries `Planning and design principles`

Abstract

Mezarlıklar kentsel doku içerisinde yeralan özel arazi kullanım biçimleridirler, ve kavramı hijyenik ve fonksiyonel özelliklerinin yamsıra sembolik, sosyal, kültürel, ekolojik ve rekreasyonel boyutlarıyla da değerlendiren özel bir planlama ve tasarım yaklaşımı gerektirirler. Nevarki, ülkemizde 20. yüzyılda yaşanan hızlı kentleşme, buna paralel toplumsal, ekonomik, ve demografik yapıdaki değişimler ve diğer faktörlerinde etkisiyle özellikle büyük şehirlerde önemli bir kentsel sorun alanına dönüşmüş olan mezarlıklar henüz hala bir planlama ve tasarım problemi olarak değerlendirilmemektedir. Dolayısıyla, Türkiye'de mezarlıklar genellikle kurumsal, yasal, eğitimsel, ekonomik, sosyal ve kültürel temelli olmak üzere planlama, tasarım, bakım, işletim, koruma, ve teknik konularda sorunlarla karşı karşıyadır. Ayrıca, sorunların çözümüne ışık tutabilecek nitelikte, konuyu geniş bir perspektiften ele alan kapsamlı araştırmaların olmaması da çok önemli bir açıktır. Ülkemizdeki mezarlık sorununu konu alan tezin iki temel amacı vardır: İlk amacı mezarlık çalışmaları için (pratik ve entellektüel düzeyde) kapsamlı bir rehber çalışma ortaya koymak, ve ikinci amacı ise çağdaş kent mezarlıkları için uygulamalı bir çalışma ile desteklenmiş planlama ve tasarım kriterlerini geliştirmektir. Tez içerdiği amaçları dört aşamalı bir süreçte gerçekleştirmeyi hedeflemiştir: Konunun kavramsal, tarihsel, felsefi, kültürel ve yasal zeminin kurulması; mezarlık planlama ve tasarım prensiplerinin geliştirilmesi; bu prensiplerin Doğançay Mezarlığı özelinde sınanması; genel bir tartışma ve bulguların, ayrıca çözüm önerilerinin değerlendirilmesi. Çalışmada kullanılan metod üç adımdan oluşmaktadır. Sözkonusu yöntemin öngördüğü ilk adım, teorik, çalışmanın ilerleyen bölümlerinde kapsamlı tartışmalara olanak sağlayacak düzeyde kavramsal bir veritabanının oluşturulması içindir. Yöntemin analitik olan ikinci adımı ise İzmir mezarlıklarının değerlendirilmesinde kullanılan kriterleri ortaya koymaktadır. Son olarak üçüncü adım İzmir şehri için problem çözücü bir sistem geliştiren pragmatic bir yaklaşım içermektedir.

Cemeteries are special land uses within the urban fabrics, which require a special planning and design approach evaluating the concept in terms of its symbolic, social, cultural, ecological, and recreational aspects apart from the hygienic and functional aspects. Nevertheless, the rapid urbanisation of metropolitan areas in the 20th century Turkey and the parallel transformations in the social, economic, and demographic structures and various other factors have prevented the considerations of cemeteries, which have turned into urban problem areas, as planning and design issues. Consequently, cemeteries in Turkey face problems related to the planning, design, care, management, renewal, and technical subjects, which are based on institutional, legal, intellectual, economic, social and cultural factors. Furthermore, lack of the comprehensive researches particularly in the planning and design disciplines, which may offer a solution to the problems, is another crucial problem. This thesis on the problems of Turkey's cemeteries has two principle purposes: to produce a comprehensive guide book for cemetery studies (both pragmatical and intellectual works), and to develop the planning and design principles for contemporary urban cemeteries by evaluating them with a pragmatical approach. Thesis aims to realise its stated purposes in four phases, these being: constitution of the conceptual, historical, philosophical, cultural, and legal basis; determination of the cemetery planning and design principles; testing the principles in Doğançay Cemetery; discussion and a final evaluation of the findings and solutions. Methodology used in the study consisted of three steps. The first step of the method involves the establishment of a conceptual and theoretical database necessary for further analysis and discussions in the following parts of the study. The second step, which is analytical, sets the criteria for the evaluation of Izmir's cemeteries. And finally, the third step includes a pragmatical approach that proposes a problem solving system for the city of Izmir.