Orta Doğu`da Lübnan sorunu

Abstract

Bu çalışma, uzun yıllardır dünya gündeminden düşmeyen Orta Doğu gelişmeleri bağlamında Lübnan Sorununa odaklanarak, son dönemde yaşanan krizleri tarihsel arka planıyla analiz etmektedir. İstikrarsızlığın, Osmanlı İmparatorluğu'nun gücünü yitirdiği 19.yüzyıldan bu yana hüküm sürdüğü Lübnan'da yüzyıllar boyunca çeşitli din ve mezheplere bağlı gruplar yan yana yaşamışlardır. Ülkedeki din-mezhep faktörüne dayalı bölünme iç çekişmelerin kökenlerinden birisini oluşturmuştur. Lübnan'da hiçbir zaman bir ?ulus devlet? olgusu tam anlamıyla gelişmemiş ve Lübnanlılar her şeyden önce mensubu oldukları din ve mezhepleri ile liderlerine bağlı kalmışlardır. Bu yüzden Lübnan'da İç Savaş'tan önce başlayan ve halen devam eden siyasi kriz son gelişmelerle gittikçe gerilen ve saflaşmaların derinleştiği bir bölgesel ve uluslararası düzleme yerleşmiştir. Lübnan'da halen taraflar birbirlerini sadece ulusal bağları ile değil, bölgesel ve uluslararası bağlantıları ve Orta Doğu'daki konumları çerçevesinde de değerlendirmektedirler. Tüm bu nedenlerle, Orta Doğu'da Lübnan Sorunu'nun ele alındığı bu çalışmada öncelikli olarak, Lübnan Sorunu'nun yaşandığı coğrafya olan Orta Doğu bölgesi, kavramsal, tarihsel ve jeopolitik anlamda analiz edilerek yaşanan son gelişmeler sonucunda oluşan güç parametreleri konu edilmektedir. Daha sonra Lübnan bölgesinin neden her dönemde büyük güçlerin stratejilerinin odağında olduğu sorusundan hareketle Lübnan Sorunu'nun ortaya çıkışı ve çatışmanın kaynakları tarihsel arka planıyla tartışılmaktadır. Ayrıca Lübnan'ın coğrafi, siyasal, ekonomik ve sosyal yapısının yanısıra bunların belirlediği iç dengeler ve dış güçlerin bölgedeki ilk stratejik hamleleri de incelenerek Soğuk Savaş döneminde Orta Doğu'da tarafsız bir kimliğe bürünme çabasındaki Lübnan'ın asıl misyonu irdelenmektedir. Bununla birlikte İç Savaş esnasında Lübnan'ın değişen Orta Doğu dengelerinde nasıl bir kargaşaya sürüklendiği ve Soğuk Savaş sonrası yaşanan ideolojik ve siyasal anlamda yaşanan yoğun dönüşümlerin ardından iç dengelerin yeniden tesisi yolunda atılan adımlar analiz edilerek günümüze dek geçen süreç incelenmektedir. Bu süreçte yaşanan çatışmalar, Temmuz 2006 Krizi ve Türkiye'nin krizin çözümüne yönelik katkıları ve varılan noktada Lübnan Sorunu'na ilişkin olası gelişmelerin Türkiye'yi ve bölge dinamiklerini ne şekilde etkileyebileceğine ilişkin projeksiyonlar da tezin kapsamında yer almaktadır.

This dissertation, focusing on Lebanon Crisis as a mere subject of the Middle-East cases, analyses the recent developments with a historical backgound. In Lebanon, various groups which belong to different religions and religious fragmentations lived together until 19th century when the power of Ottoman Empire diminished and left its place to an unstable environment. The fragmentation which depends on the religious factors has been the primary source of conflicts. In Lebanon, the formation of ?nation-state? has never been emerged perfectly and Lebanese people have always been bounded to their religious believes and leaders. As an outcome of this situation, the political crisis which began just before the Civil War deepened, and recently placed itself in an international framework. In Lebanon, all the fragmentations still evaluate each other not only with regard to their religious and national aspects but also with their regional and international bounds. With all these reasons, the power parameters in the Middle-East which emerged after the recent developments are analysed in this dissertaion taking into account the theoretical, historical and geopolitical regards. Then, the emergence of Lebanon Crisis is discussed by raising the question ?why does Lebanon always exist in the heart of the Middle-East strategies of global powers?. Furthermore, while evaluating the information on Lebanon?s geographical, political, economical and social pecularities, the internal and external dynamics of conflicts are analysed in order to create a better framework for the real missions of Lebanon in the Cold War and Post-Cold War eras. The process of Civil War and the forthcoming conflicts are then analysed in order to give the historical and political roots of current events. In addition, the July 2006 Crisis, Turkey?s active involvement in the solution of the crisis and also the military role of Turkey are also analysed to give opinions on future projections.