Açığa satış, menkul kıymet ödünç işlemleri, Türkiye ve Dünya uygulamalarının karşılaştırılması

Abstract

Sahip olunmayan bir menkul kıymetin satılması anlamına gelen açığa satış uzun yıllardan beri piyasalarda bir yatırım stratejisi olarak yer almaktadır ve tüm dünyada hisse senedi piyasalarında bu konu hakkında farklı fikirler ve yoğun tartışmalar yaşanmaktadır. Açığa satış işlemleri ile ilgili üç ayrı yaklaşım bulunmaktadır. İlki piyasa etkinliğini arttırdığı yönündedir, ikincisi piyasalar için faydalı olduğu fakat kontrollü olması gerektiğidir, üçüncüsü ise piyasaları iyileştirmenin ötesinde zarar verdiği yönündedir. Bu yaklaşımlar ile paralel olarak açığa satış işlemleri için farklı düzenleyici uygulama ve yaklaşımlar geliştirilmiştir. Açığa satış ile ilgili geliştirilecek yaklaşım ve düzenleyici uygulamalara karar verirken İMKB hisse senedi piyasasında yapılan açığa satış işlemlerinin karakteristiğinin ve genel olarak İMKB hisse senedi piyasasının özelliklerinin dikkate alınması gerektiği düşünülmüştür. İMKB hisse senedi piyasasında günlük açığa satış ile ilgili olarak yayınlanan veri kullanılarak açığa satış işlemlerinin genel karakteristiği incelenmiştir. Bu çalışmada amaçlanan açığa satış işlem stratejisi kullanılarak yapılan yatırım aktivitesini ve bu kapsamda İMKB hisse senedi piyasasının özelliklerini anlayabilmektir. Menkul kıymet ödünç işlemleri ve açığa satış menkul kıymet piyasalarında daima birlikte uygulanmakta olduğundan bu çalışmada her iki konu birlikte ele alınmıştır.

Short selling, broadly defined as the sale of securities that the seller does not own, has long been a practice on which there have been sharply differing views. Some consider it a practice that adds to market efficiency; others see it as a practice that benefits markets but which also calls for controls; yet others consider that, on balance, it is a practice more likely to damage markets than enhance them. As a result, different jurisdictions have developed different regulatory approaches to short selling. The study of the characteristics of İMKB market in terms of short selling will help jurisdictions for developing a regulatory approach and making enhancements. We used available short selling data to take a close look at several day-to-day aspects of short selling in İMKB. This study reveals important information about this form of investing, enhances understanding of the İMKB itself. Because securities lending and short selling are practiced together across markets all around the world, both are studied together in this work.