Tek faktör ve çoklu faktör modellerinin tahmin yöntemlerinin mali sektör bazında analizi

Abstract

Dünya genelinde, finans piyasaları özellikle son yirmi yıllık dönemde; piyasa hacimleri, işlem sistemleri ve bağlı oldukları düzenleyici otoritelerin kuralları açısından son derece önemli bir evrim yaşamaktadırlar. Dünyanın geleneksel olarak önemli likidite merkezleri olan finansal metropoller daha fazla globalleşirken, yerel ölçekteki finansal piyasalar da birbirlerine entegre olmak zorunda kalmışlardır. Dolayısı ile ulusal finansal varlıklardan oluşan portföylerden, uluslararası piyasalarda işlem gören varlıklardan oluşan ve daha geniş çeşitlendirme imkanı sunan portföylere geçiş yaşanmıştır.Finansal piyasaların risk iklimini belirleyen en önemli parametre olan değişkenliğin ölçülmesi ve piyasalarda değişken ortamda işlem gören finansal varlıkların aralarındaki birlikte değişimin yönünün ve nedenlerinin açıklanması en önemli teorik sorunsallardan biri olmuştur.Bu çalışmada varlık fiyatlama modellerinin teorik temelleri tartışılarak, faktör modelleri yolu ile finansal piyasalarda faaliyet gösteren şirketlerin oluşturduğu endeksleri açıklayan faktörlerin modellemesi gerçekleştirilmiştir.Mali sektör ve bankacılık sektörünün performans endekslerindeki değişimlerin tek ve çoklu faktör model analizi ile açıklanması, performans endekslerini en iyi açıklayan faktör model ve/veya modellerinin belirlenmesi, modelleme açısından ( tek faktör modeli/çoklu faktör modeli), modellerin formu açısından (lineer form/Logaritmik lineer form) ve faktörler açısından da (piyasa göstergeleri/makro ekonomik göstergeler ) en başarılı modellerin belirlenmesi çalışmanın esas amacını teşkil etmiştir.Çalışmada tek faktör modeli olarak piyasa endekslerini bağımsız değişken olarak alan sekiz model, çok faktör modeli olarak; enflasyon oranı, para arzı mevduat faiz oranı ve sanayi üretim endeksini açıklayıcı değişken olarak alan dört çoklu faktör modelinin kantitatif analizi yapılmıştır.Kantitatif çözümlemeler sonucunda; makro ekonomik faktörleri içeren çoklu faktör modellerinin, mali sektör ve bankacılık sektör endekslerini açıklamakta daha başarılı oldukları sonucuna ulaşmıştır.

In last two decades, the international financial markets have experiencedmajor changes. National Security Exchanges are more globalized, regulator autherity?s rules are tighthened and markets trading volumes increased notably.While the traditional financial centers becoming more globalized, the local markets have become more integrated. Therefore, international portfolios provide to global investors new opportunities for diversification.In an uncertain international investment environment, risk and returns are central to financial investment. Managing risk / return trade off has been a major issue for the finance theory.In this study, the risk factors in the Single Factor Model (SFM) and Multiple Factors Model (MFM) as observable market indexes and observable macro economic variables are assigned respectively. Twelve lineer form factor models (SFM and MFM) have been built in order to explain the changes in financial sector and banking sector indexes of ISE.The study consis of four chapters. In the first two chapters the theoretical background has been given, while the last two chapters have focused on amprical analysis of the factor models.In MFM, four macro ? economic variables, namely, inflation rate, money supply (M1), time deposit interest rate and industrial production indexes are used as explanatory variables.In SFM, ISE 100 and ISE 30 indexes are used as explanatory variables in both linear and logarithmic linear forms of the models.By using monthly data for the period 1997:01-2007:12, estimation result for sample period; multiple factor models were found more succesful to explain the variability of finance sector and banking sector indexes than single factor models.These results imply that macro economic factors have been found significant than market indexes for sample period.