Yeni büyük oyunda çatışma ve işbirliği alanı olarak Afganistan: ABD-Rusya kontrollü rekabeti

Abstract

Bulunduğu stratejik konum itibariyle tarihte birçok büyük gücün çıkarları için istilasına maruz kalan Afganistan'ın, Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrasında günümüzde yaşanan Yeni Büyük Oyun'da da oldukça önemli bir yeri vardır. 11 Eylül saldırıları sonrasında ABD'nin bölgeye yerleşmesiyle birlikte, Rusya'nın `arka bahçe' olarak tanımladığı Orta Asya'da Yeni Büyük Oyun farklı bir boyut kazanmış ve Orta Asya bölgesel ve küresel güçlerin mücadele alanı haline gelmiştir.Başta ABD, Rusya, Çin ve AB gibi küresel politikada söz sahibi güçlerin yanısıra, Pakistan, Hindistan, İran ve Türkiye gibi bölgesel güçler de bu rekabette çıkarları doğrultusunda hareket etmektedirler. Çalışmanın içeriği gereği, Yeni Büyük Oyun'da ABD-Rusya mücadelesi ele alınacaktır.Devletler, uluslararası sistemdeki konumlarını korumak ve güçlendirmek için sürekli rekabet halindedirler ve bu durum uluslararası sistemi anarşik bir yapıya dönüştürürken, devletler arasında bir güvensizliğin oluşmasına neden olmaktadır. Küresel güç mücadelesinin farklı bir parçası olan Yeni Büyük Oyun da, bu anarşik sistemin doğası gereği yaşanan ABD-Rusya mücadelesine sahne olmaktadır. Bununla beraber bölgede istikrarsızlığa neden olan radikal İslam unsurları, özellikle 11 Eylül sonrasında her iki ülkenin de çıkarları gereği işbirliğine gitmelerine olanak sağlamıştır. Nitekim neo-realist yaklaşımda devletler güvenlikleri ve çıkarları söz konusu olduğu durumlarda işbirliğine gidebilmektedirler.

Afghanistan was invaded many times in point of interest by big powers throughout the history duetoits strategical position. Following the dissolution of Soviet Empire, Afghanistan took its place in the New Great Game. After 9/11 terrorist attacks US settled in the region, which was so-called the backyard of Russia. The New Great Game turned into a new shape and Central Asia has become an arena of regional and global powers.In this competition, global Powers such as US, Russia, China and EU and regional Powers such as Pakistan, India, Iran and Turkey take their place in point of their own interest. In this study, the US-Russia struggle in the New Great Game will be surveyed.State are in a state of competition to conserve and enhance their position in the international system, resulting in anarchical structure and insecurity within states. The New Great Game, which is the new form of global Power struggle, is the scene of contention between Russia and US by its very nature of anarchical structure. On the other side, extremist Islam movements, causing regional instability, enabled the cooperation between Russia and US especially after 9/11. As a matter of fact, in the neo-realist approach, states may choose to cooperate when their security or interest are in question.