Veri zarflama analizi ile vergi dairesi başkanlıklarının performansının ölçülmesi

Abstract

Küreselleşme ilerledikçe ekonominin aktörleri arasındaki giriftlik artmış, üretim ve pazarlama faaliyetleri ulusal sınırları aşmıştır. Bugün küresel pazarlarda kendisine yer bulan çoğu ürün, pek çok farklı ülkede üretilmekte, bu ürünleri üreten çok uluslu şirketlerin yarattıkları yıllık gelir, bazı ülkelerin GSMH'sından daha yüksek miktarlarda gerçekleşmektedir. Bununla birlikte hala ulusal devletlerin güçleri ekonomi için en önemli oyuncu olmayı sürdürmektedir. Özel sektörün gerçekleştiremediği pek çok büyük yatırımı halen ulusal hükümetler üstlenmektedir. Yine vergiler aracılığıyla elde ettiği büyük bir parasal tabanı çeşitli para politikaları araçları ve teşvik uygulamaları ile yönlendirerek ulusal ve küresel bazda çeşitli müdahaleler yapan ulusal devletler günümüzde de ekonominin yönetilmesinde temel rolü oynamaktadır. Özellikle son yıllarda Avrupa'da meydana gelen ekonomik krizlerin birçoğu, Avrupa'daki çeşitli devletlerin bütçelerini yeterince iyi yönetememelerinden kaynaklanmaktadır. Bütçe yönetiminin en önemli kalemi ise vergilerin toplanmasıdır. Vergilerin en verimli şekilde toplanabilmesi ise etkin bir denetim ile mümkündür. Bu yüzden de vergi denetiminin etkinliği hem ulusal devletler ve ulusal şirketler, hem de küresel piyasalar ve çok uluslu şirketler için büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada Türkiye'nin 2012 yılı itibarıyla yayınlanmış en güncel verileri olan 2009 yılındaki vergi verileri kullanılarak Türkiye'nin vergi denetimi etkinliği, son on yılların en tercih edilen analiz yöntemi olan ve karşılaştırmalı analiz yapmak için son derece uygun bir enstrüman sunan Veri Zarflama Analizi (VZA) ile sınanmıştır. Analizin sonuçları, Türkiye için vergi denetimi anlamında önemli bilgiler sunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Veri Zarflama Analizi, Performans, Etkinlik, Üretim Etkinliği, Gelir Etkinliği, Teknik Etkinlik, Saf Teknik Etkinlik, Ölçek Etkinliği, Vergi İdaresi Başkanlıklarının Performansı.

With expanding globalization, intricacy among the actors of economy has increased while production and marketing activities have exceeded beyond national borders. Various products launched into global markets today are produced in many different countries; annual income derived by these multinational producer companies is even higher than the gross national products of some countries. On the other hand, nation states continue to be the most important players for the economy. A lot of investments which cannot be realized by private sector are still carried out by nation states. Having interfered on national and global scale by directing high monetary base derived through taxes via a diverse array of monetary policies, tools and incentives, nation states play a key role in leading the economy today. Most of the financial crisis occurred in Europe particularly during recent years emerge from the failure of many European states in managing their budgets at sufficient levels. The most significant item of budget management is tax collection. Efficient tax collection is feasible through an active supervision. Therefore, efficiency of tax audits is of vital importance for both nation states and national companies as well as global markets and multinational companies. In this work, tax audit efficiency of Turkey have been analyzed with Data Envelopment Analysis, which is the most preferred analysis method of today and presents an appropriate instrument to make comparative analysis based on the tax data of 2009 that is the most current data published as at 2012 in Turkey. Analysis results provide fundamental information about tax audits in Turkey.Keywords: Data Envelopment Analysis, Performance, Efficiency, Production Efficiency, Profit Efficiency, Technical Efficiency, Pure Technical Efficiency, Scale Efficiency, Tax Offices Performance