From `Energy bridge` to `energy hub`?: evolving discourses of geopolitics of energy transportation in Turkey (1991-2014)

Abstract

Bu tez, eleştirel jeopolitik yaklaşımını, Türkiye'nin Soğuk Savaş sonrası dönemde coğrafi istisnacılık söyleminin bir parçası haline gelen `Türkiye'nin enerji taşımacılığındaki jeopolitik rolü` tartışmasına dahil etme girişimidir. Siyasi elitlerin söylemindeki değişimleri tarihsel bir bakış açısıyla inceleyen çalışma, Türkiye'nin bölgesel petrol ve gaz boru hattı projelerindeki rolüne atfedilen kavramların ve metaforların politik ve bağlamsal temelini vurgulamaya çalışmaktadır. Coğrafyanın kendisinden çok coğrafya üzerindeki söylemsel inşanın bir devletin konumunu belirlediği varsayımından hareketle çalışma, Türkiye'nin enerji taşımacılık rollerine ilişkin jeopolitik tahayyüllerini ve imajlarını söylem vasıtasıyla nasıl oluşturduğunu ve sonuç olarak bağlamsal değişikliklere cevaben belirli politik alanları nasıl şekillendirdiğini incelemektedir. Bu anlamda Türkiye'nin enerji taşımacılığındaki jeopolitik rolü söyleminde kullanılan metaforlar, yani enerji köprüsü, enerji terminali, enerji hub'ı, enerji koridoru, enerji merkezi, enerji ticareti merkezi vb., belirli politika tercihlerini hazırlama araçları olarak değerlendirilmektedir. Çalışma, konuyu üç bölüm halinde koymaya çalışmaktadır. Birinci bölümde, klasik ve eleştirel jeopolitiğin teorik yaklaşımlarına genel bir bakış açısıyla yer verilmekte ve çalışmanın ana teorik çerçevesi olarak `söylem` ve `pratik jeopolitik` konularına vurgu yapılmaktadır. İkinci bölümde, Soğuk Savaş sonrası bağlam ve Türkiye'nin kendisini yeniden konumlandırmaya yönelik söylemsel çabası, Türkiye'nin jeopolitik dilinin arka planı olarak açıklanmaktadır. Son bölümde, Türkiye'nin bölgesel petrol ve gaz boru hattı projelerinde konumunu ve enerji politikalarını şekillendirme biçimini göstermek amacıyla siyasi elitler tarafından enerji söyleminin nasıl oluşturulduğu incelenmiştir.

This dissertation is an attempt to incorporate the critical geopolitics approach into the debate of `Turkey's geographical role in energy transportation` which became a part of Turkey's discourse of geographical exceptionalism in the post-Cold War era. By analyzing the changes in the discourse of the political/governmental elites with a historical outlook, the dissertation tries to highlight the politicized and context-based nature of the concepts and metaphors that are attributed to the geographical role of Turkey in regional oil and gas pipeline projects. Moving from the assumption that discursive constructions on geography, rather than geography itself, determine a state's position, the study examines how Turkey constructs geopolitical imaginations and images of energy transportation roles through its discourse and how it consequently shapes certain political spaces as a way of responding the contextual changes. The metaphors that are used in the discourse of Turkey's geopolitical role in energy transportation, i.e. energy bridge, energy terminal, energy center, energy corridor, energy hub, energy trade center, etc. are hence evaluated as tools of preparing certain policy choices. The dissertation analyzes the issue in three chapters. In the first chapter, an overview of theoretical approaches of classical and critical geopolitics are given with their basic arguments, and emphasis is given to `discourse` and `practical geopolitics` as the main theoretical framework of the study. In the second chapter, the post-Cold War context and the discursive effort of Turkey for re-positioning itself is explained as a background of its language of geopolitics. In the last chapter, the way geopolitical discourse of energy is established by the political elites is analyzed to show how Turkey constructs its geographical position in regional oil and gas pipeline projects and shapes policies.