Türkiye`nin Afganistan politikasının Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri açısından önemi

Abstract

Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) macerası yarım asrı aşmıştır. İlişkiler 1959 yılında ortaklık başvurusuyla başlamış, Türkiye 1987 yılında üyelik başvurusunda bulunmuş ve 2005 yılında üyelik müzakereleri başlamış olsa da bu süreç hâlâ olumu olarak sonuçlanmamıştır. Türkiye'nin üyelik statüsüne yükselememiş olmasında Kıbrıs sorunu başta olmak üzere birçok neden gösterilmiştir.Realist açıdan bakacak olursak, uluslararası ilişkiler dinamik ve değişken olmanın yanı sıra çıkar ilişkisidir. Uluslararası ilişkilerde uluslararası aktörler olan devletler ve uluslararası örgütler her zaman kendi çıkarlarını maksimize etmeye çalışırlar. Faydalarının maliyetten daha üstün olacağı ilişkilerde aktörler o ilişkiye mutlaka meşruluk payı kazandırma çabasındadır. Böylece uluslararası aktörlerin birbiriyle olan ilişkilerini farklı faktörler şekillendirebilir. Uluslararası ilişkilerin dinamik ortamında Türkiye-AB ilişkileri tartışılırken, 2001 yılı sonrası global güvenlik sorununun ön plana çıkmasıyla birlikte Afganistan gündemden düşmeyen ülke haline gelmiştir. Egemen devletler ve uluslararası örgütler Afganistan operasyonunda yer alırken Türkiye ve AB de bunlara dâhildi. Afganistan 2001 sonrasında AB ile Türkiye'yi daha da yakınlaştıran ve aynı platformda işbirliği yapmaya zorlayan yeni bir alan hâline geldi.Güvenlik analizi bakımından ise, çağımızda klasik güvenliğin savunduğu devletin güvenliğinden yeni güvenlik analizinin önemli konularından biri olan insan güvenliği (human security) daha çok ön plandadır. Bu çerçevede her ne kadar Türkiye'nin Afganistan politikası Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliği yolunda katkı sağlayacak olsa da, Afganistan'ın güvenliği özellikle Afgan halkının güvenliği daha da önem arz etmektedir. Uluslararası ilişkiler disiplininde en önde gelen teorilerden realizm, aktör eylemlerinin çıkar odaklı olduğu ve fayda-maliyet analizi doğrultusunda birbirleriyle ilişki kurduklarını savunmaktadır. Disiplinin önde gelen diğer teorisi liberalizm ise uluslararası ilişkilerde sadece devletlerin değil belki diğer uluslararası kuruluşların da önemli olduğu yaklaşımına dayanmaktadır.

Turkey?s European Union membership adventure has been continuing for more than half of the century. Although Turkey-EU relations had begun in 1959 through Turkey?s application to association and Turkey applied for membership in 1987 and the accession negotiations had started in 2005, the process is still pending. Several reasons have been proposed that prevent Turkey?s membership status, yet the main reason is the Cyprus issue.Evaluating from a realistic perspective, international relations are not only dynamic and changing relations; but also relationships of interests. Actors of international relations such as states and international organizations always try to maximize their own benefits and interests. In a relationship where the benefits are superior to the costs actors definitely try to provide a legitimate proportion. Therefore, the relations of actors in international relations are embodied by various factors. In debates about the dynamic environment of Turkey-EU relations, especially after 2001 when global security problems increased, Afghanistan made it to the top of the agenda. Side by side with other sovereign states and international organization that were involved in Afghanistan?s operations, Turkey and European Union have also taken a major part. Thus, after 2001 Afghanistan had become a new element to oblige Turkey and the European Union to cooperate within the same platform.According to security analysis, in the contemporary world, the new security approach that is human security is considered to be more significant than the classical security approach, which advocates state security. Although Turkey?s policy toward Afghanistan contributes to Turkey?s membership to European Union, Afghanistan?s security, particularly Afghan people?s security is more essential. Realism as a leading theory in the discipline of international relations advocates that actor?s actions are based on interest and their relationships are mainly focusing on an analysis of cost-benefit. Liberalism being another dominant theory in the discipline of international relations supports that not only the states play a major role in the international arena but also other organizations play a considerable role.