Soğuk savaş döneminde İran ve Türkiye`nin dış politikasında ittifak tercihleri: Benzerlikler, farklılıklar

Abstract

İnsanlık tarihinin en yıkıcı savaşı olan İkinci Dünya Savaşı sonrasında uluslararası sistem iki kutuplu bir özellik göstermiştir.Soğuk Savaş olarak isimlendirilen ve 1945-1990 yıllarını kapsayan bu dönemde Amerika Birleşik Devletleri'nin liderliğinde kapitalist-liberal Batı bloğu ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin liderlik yaptığı sosyalist-Doğu bloğu olarak şekillenen politik ve ideolojik dünya sistemi başlamıştır. Tarih boyunca ülkeler arasında ittifak örneklerinin görülmüş olmasına karşın ittifak teorilerinin ortaya atılması ve ilgi görmesi İkinci Dünya Savaşı sonrasına rastlar.İttifaklar kısaca gerçek veya algılanan tehdit karşısında başta güvenlik endişesi olmak üzere devletlerin başka devlet veya devletlerle yapmış olduğu resmi birliktelikler olarak tanımlanır.İran ve Türkiye Soğuk Savaş'tan Ortadoğu coğrafyasında en çok etkilenen iki ülke olmuşlardır. İran ve Türkiye Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ni tehdit olarak algılamışlardır.Bu dış tehditin yanı sıra her iki ülke bazı yurtiçi faktörlerinde etkisiyle Batı bloğu ile ittifak yapmışlardır.Soğuk Savaş'ın ilerleyen yıllarında bloklar arası yumuşamanın yol açtığı ortam ve İran ile Türkiey'nin üye oldukları blok içinde yaşadığı olayların ışığında Batı bloğunda yer almak yönünde verilen kararın her iki ülke bakımından iç ve dış nedenleri,Soğuk Savaş'ın ileri yıllarındaki değişimlerin nedenleri, bütünüyle Soğuk Savaş döneminin fayda ve zararlarının başta neorealist teori olmak üzere diğer teroilerinde katkısıyla değerlendirilmesi yapılmıştır.

Alliance is basicly known as a response to real or perceived threat to the security of the nation. Alliances may be established either between two states or between groups of states depending upon the circumstanes.The end of II. World War, the most devastating war in human history, marked the beginning of a new era in international arena named as `Cold war`. The international political system was divided into two camps under the leadership of United States of America and Soviet Union. United States of America represented the democratic, liberal western bloc while the Soviets represented the socialist eastern bloc.This bipolar system eventually urged countries to make alliances with either of the blocks. Cold war lasted until 1990 when Soviet Union and the Warshaw pact disintegrated which marked the fall of Communist ideology. Iran and Turkey, with similar and reasonable drives preferred to make alliances with western block. Their main concern was to protect their territorial integrity and defend their countries against overt Soviet threat. This threat had historical roots as well as the diplomatic and military initatives taken by the Soviets during the years of II. World War.Iran and Turkey, with similar and reasonable drives preferred to make alliances with western block. Their main concern was to protect their territorial integrity and defend their countries against overt Soviet threat. This threat had historical roots as well as the diplomatic and military initatives taken by USSR during the years of II. World War. This thesis aims to analyze the reasons of the alliances of Iran and Turkey during the cold war, pros and cons of their alliances, the events of the cold war, and results of their choices.Search of the literature has revealed not enough studies comparing the two nations during cold war.