Yazılı kaynaklardaki Türk halk şiiri özel adlar dizini (2 cilt)

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın özünü XIII. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar Türk Halk Şiirine damga vurmuş şâirlerin şiirlerinde geçen özel adların tespiti ve şiir içindeki fonksiyonlarının ortaya konması oluşturmuştur. XIII. Yüzyılda Yunus Emre indeskte hemen hemen tek isimdir. XIV ve XV. yüzyıllar halk şiiri verimlerinin az olduğu yüzyıllardır. Bu nedenle bu devirlerde Hacı Bayram Veli, Abdal Musa, Hasan Dede, Kaygusuz Abdal ve Abdurrahim Tırsî gibi tasavvuf ağırlıklı halk şâirlerinin az sayıdaki verimleri ile sınırlı kalmıştır. Halk şiirinin canlılık gösterdiği dönem XVI. yüzyılla başlar. Hatâyî, Pîr Sultan Abdal, Köroğlu, Kayıkçı Kul Mustafa gibi anıtsal isimlerle yoğunluk kazanır. XIX. yüzyıl ise Halk şiirinin altın çağıdır. Bu dönemde usta âşıklar yetişmiş alanlarında çokça ürünler vermişlerdir. XX. yüzyılda aynı canlılık sürmektedir. Sanatçı ruhlu Türk halkının içinden yeni âşıklar her geçen gün sayıları artarak eserleriyle kendilerini bu alanda kanıtlanmaktadırlar. Bu yüzyılda indeksin daha zengin olduğunu görmekteyiz. Halk şâiri yaşadığı toplumun özelliklerini, yaşam biçimini, toplumsal siyasal çalkantılarını kısaca kültürünü şiirlerinde yansıtmıştır. Bunu gerçekleştirirken de gerek yaşadığı dönem gerekse geçmişten getirdiği mirasla birçok özel adı da şiirlerinde anmıştır. Bu özel adların indeksi dört ana grupta toplanmıştır. I-Kişi Adları, II- Yer Adları, III- Hayvan Adları, IV Nesne Adları. Bu adların şiirlerdeki işlevlerinin incelemesi yapılırken öncelikle indeks (dizin) hazırlanmıştır. İndekste özel adın geçtiği dize örnek olarak alınmıştır. İşlevin tespit edilemediği durumda ikinci üçüncü dizeler de örneğe dahil edilmiştir. Daha sonra bu dizelerden yola çıkılarak her yüzyılda özel adların geçiş biçimi yorumlanmıştır. Bazı özel adların işlevi bütün yüzyıllarda aynı özellik gösterir. Bu durumda yüzyıllara göre ayırım yapılmamış bütün olarak değerlendirilmiştir. Dizinde adı geçen adlarla ilgili açıklamalar, Türk kültür ve Edebiyatı içindeki önem ve konumları odaklarını kapsamaktadır.

ABSTRACT This study is based on proper nouns and their functions in the poems of the poets who became famous in their era between the thirteenth and the twentieth century. The index of these proper names has been grouped under four subtitles: 1 -Human names 2-Place names 3-Animal names 4-Names of objects An index has firstly been prepared to indicate the function of these human names in the poems what doing this study. The line in which the human name appears has been taken to the index. When the function of the human name is not clear enough, the second and the third lines have been added. On the basis of these lines, the type of the transition of the proper nouns has been interpreted century by century it has been noticed that the function of some of the proper nouns was worked out in the same way in all the centuries for this reason these names or proper nouns have been studied as a whole rather than in centuries. in the thirteenth century, Yunus Emre is the only remarkable name which poets `âşık` in the fourteenth and the fifteenth centuries were not as productive as the other types. This is why these two centuries remained within a certain limited poets such as Hacı Bayram Veli, Abdal Musa, Hasan Dede, Kaygusuz Abdal and Abdurrahim Tırsî who were mystic folk poets. Folk poetry started to flourish in the sixteenth century and improved with the memorable names of Pîr Sultan Abdal, Hatâyî, Köroğlu and Kayıkçı Kul Mustafa. This eighteenth century is the golden age of folk poetry. In this century, there were lots of talented `âşıks` and wrote many poems in their branches of art. These branches of art kept its fertility in the twentieth century too. As years went by, more and more `âşıks` their poems increasing in number. Has been noticed that the index was richer in these centuries. The folk poets reflected the features of their life - style, the changes in political and social life, shortly their culture in their poems. While doing this, they mentioned and honored the proper names of their contemporaries and of the previous centuries in their poems. m