Çevre sorunlarının turizm hareketleri üzerindeki etkileri (örnek bir uygulama)

Abstract

Özet Dünyanın, sanayi devriminden sonra hızlı ve kontrolsüz bir şekilde kimyasal maddeleri kullanmaya başlamasıyla kirletilen ve bozulan çevre, zamanla yaşamı tehdit eden bir boyut kazanarak ülkeleri çözümü güç pekçok çevre sorunuyla karşı karşıya bırakmıştır. Gelişmekte olan ülkelerin bozulma pahasına kalkınma yolunu tercih etmeleri ise çevrenin bozulma sürecini daha da hızlandırmaktadır. Artan dünya nüfusuyla birlikte bir yandan, insanların ihtiyaç duyacağı kaynakların miktarı artmakta diğer yandan da doğadaki ` yenilenebilir ` nitelikte olmamasına rağmen pekçok doğal kaynağın tüketim hızları ` sürdürülebilirlik` ölçüsünü aşarak devam etmektedir. Oysa insanların sağlıklı yaşamaları, eko- sistem ve ekolojik süreçlerin devamının sağlanmasına ve bu yöndeki çalışmaları suratla hayata geçirmelerine bağlıdır. Çünkü insanın yaşamını destekleyen eko- sistem içindeki unsurların bozulması halinde ekosferde insan toplumlarının uzun süre barınması mümkün gözükmemektedir. Turizm olayı başlangıçta, ekonomik anlamda ülkeleri cezbetmiş ve ne pahasına olursa olsun turistlerin ülkeye çekilmesi amaç sayılmıştır. Fakat zamanla, turizmin ekonomik manada sağlamış olduğu avantajların yanıltıcı olduğu ortaya çıkmıştır. Politikaların etkin uygulanamaması yada yeterli denetlenememesi belli bölgelerde yığılmalara, yığılmalar ise çevresel problemlere neden olmaktadır. Dünyanın pekçok yerinde turizmin yolaçtığı bu tip çevresel sorunlar, ülkelerin başını ağrıtacak yeni sorunları da beraberinde getirmektedir. Mesela, tarım alanlarının turistik tesisler tarafından işgali, doğal manzaraların çok katlı tesislerle kapatılması, ikinci konut ve devremülk gibi çevre sorunları, bazı turistik mekanları hatta ülkeleri bitirme noktasına getirmiştir. Bu durum ise dünya turizm talebini başka yerler aramaya yönlendirmektedir. Seyahatte çevresel faktörlerin önplana çıkması, oluşan bu yeni talebe cevap vermek düşüncesindeki ülkeleri, turizmde çevreyi koruyucu politikalar üretmeye zorlamaktadır. iiiTürkiye'de de, tam bir sanayi ülkesi olmamasına rağmen, sanayileşmenin neden olduğu göl, akarsu, kirliliğinin yanısıra son yıllarda turizmden kaynaklanan gürültü, aşırı kalabalıklaşma ve çarpık yapılaşma gibi pekçok çevre sorununu mevcuttur. Kış turizmi, yayla turizmi, doğa turizmi adı altında turizme açılan mekanların, `dağ oteli` ve `turistik tesis` adı altındaki çok katlı beton binalarla, doğal olma özellikleri yokedilmektedir. Oysa buraların orjinalliğinin korunması turizmin devamı için önemlidir. Birçok turistik merkezlerde (Pamukkale, Kapodokya, Dalyan gibi) bilinçsiz müdahalelerin yolaçtığı çevre sorunları, basının ve gönüllü çevre kuruluşlarının da konunun üzerine gitmesiyle uluslararası platforma taşınacak kadar güncelleşmiştir. Sorunların bu boyuta gelmesi Türkiye'yi çevreye duyarlı olmaya zorlamakta ve bu doğrultuda halkta da tabandan tavana doğru ilgi halkası genişlemektedir. Uluslararası turizm talebini yönlendirecek kadar kuvvetli bir boyut kazanan çevre faktörü, Türk turizminde de etkisini hissettirmeye başlamıştır. Bu nedenle doğal çevrenin korunması ile ilgili üretilecek ve uygulamasında hassasiyet gösterilecek tutarlı bir politikanın, Türk turizmine sağlayacağı avantajların ortaya konulması amacıyla böyle bir çalışma konusu seçilmiştir. Tezin uygulama sonuçlarından elde edilen verilerin, ülkeye gelen turistlerin tercihinin, ülkenin doğal ve kültürel çevresinin korunması yönünde çıkması, çalışma konumuzun hangi ihtiyaçtan kaynaklandığını göstermektedir. Turizmin, sadece çevre sorunları ile ilgili yönünü ele alan ve dünyada çevre sorunlarının turizme nasıl yansıdığını, hareketlerin yönlendirilmesindeki rolünü ortaya koymayı hedefleyen bu çalışma, turist çeken ülkelerin düştüğü hataların sonuçlarından ibret alınmasının gerekçelerini ortaya koymaktadır. Dolayısıyla da bu çalışmamızdan; gerek Türkiye, gerekse önümüzdeki yüzyıl içersinde turizmde varolmak arzusundaki ülkelerin çevreyi sahiplenici ve koruyarak-kullanmayı esas alan bir politikayı benimsemek zorunda oldukları, aksi durumda ise uzun vadede turizmin varlık nedeni olan çevrenin tükenerek dünyadaki çevreye karşı duyarlı turist sayısındaki artıştan umdukları beklentinin hiçbir zaman gerçekleşmeyeceği sonucu ortaya çıkmıştır. İvTez çalışmamız dört bölüm halinde incelenmiştir; Birinci Bölümde; Çevre ve çevre ile ilgili sorunlar, bunların insan hayatı üzerindeki etkileri açıklanarak, Çevre mi ? Kalkınma mı ? sorularına cevap verilmeye çalışılmıştır. ikinci Bölümde; Turizmin farklı çevrelerle olan ilişkisi, `sürdürülebilir turizm ` açısından `turizm ve çevre` dengesinin kurulmasının ülkeler açısından önemi ve sağlayacağı avantajlar ortaya konulmuştur. Üçüncü Bölümde; Konu Türkiye bazında ele alınarak, çevreye sahip çıkmanın Türk turizminin geleceği açısından ortaya çıkaracağı sonuçlar ve uzun vadede elde edilecek kazançlar tartışılmış, ülkenin bu yöndeki turizm değerleri ortaya konulmuştur. Dördüncü Bölümde; Türkiye'yi ziyaret eden yabancılar üzerinde yapılan bir uygulama çalışmasıyla, turistlerin seyahat tercihlerinde çevresel faktörlerin yeri ve önemi tespit edilerek, çevre sorunlarına karşı duyarlılıkları ölçülmüş ve elde edilen bulguların Türk ve dünya turizmi açısından ne anlam ifade ettiği yorumlanmıştır. v

` The Effects Of Environmental Problems On Tourism Movements` Key Words; tourism, eco-tourism, tourist, eco-tourist, environment, development, environmental pollution, ecologial balance, the problems of environmental Abstract The environment polluted and corrupted with the rapid and uncontrolled use of chemical agents after the industrial revolution, gradually reached to point that threatens human life and resulted in many environmental problems which are very difficult for the countries to handle. Devoloping countries quickened this corruption process by choosing to develop without using about the environment. With the increasing population, on one hand resaurces needed by human being is also increased but on the other hand many `newable` resaurces are being consumed with a rate that threatens their ` maintainability `. However, in order to be healthy, human being needs the continuation of `ecosystem` and ecologic processes and they also have to implement related projects as soon as possible. Because if the factors within the ecosystem that supports human life are corrupted, it seems impossible for human groups to continue their existence in the ecosphere. At the beginning countries were very much interested in tourism sector and to make people visit their country, become the primary aim whatever it costs. But gradually it is realized that these adventages are misteading. Ineffective applying of politicies or inadequate control of them lead to passel of people in same areas and these possels coused environmental problems. In many places of the world, this type of environmental problems coused by tourism lead to ather problematic situations for these countries. For example, the occupation of agricultural areas by touristic facilities, the replacement of natural beauties by several hotels lead to the destruction of touristic places and touristic resaurces of these countries. When the environmental factors growed importence for the decision of where to go for holiday, countries realizing this new trend, had to produce same policies related to environment protection. Altough Turkey is not an industrialized country, it has many environmental problems such as lake, river pollition caused by industrialization or noise pollution, overcrowding, unplanned city settlement etc. arising from tourism. For winter tourism, high plateau tourism, nature tourism some districts are being destroyed while several big buildings are constructed claiming that they are `mountain hotel` or `touristic facility`. However, the protection of the orginality of these places is crucial for tourism. VIIn many touristic centers (such as Pamukkalc.Kapodokya.Daiyan) environmental problems resulting from unplanned interference now being discussed at `International platform` thanks to the interests of press and civil environment foundations in this subject. The increasing importence of these propiems forced Turkey to be more sensitive to the environment and this `sensitivity chain` is enlarging with the contribution of people from every class of the society. The environment factor which is able to direct international tourism supply begin to influance Turkish tourism sector also. For this reason a policy concerning the protection of environment is selected as a topic for this study, aiming to provide some advantages to Turkish tourism. Data obtained by the implementation results of this thesis showed that the tourists prefer the protection of natural environment and resources, thus this result showed the reason why the study is done. This study which considers only the environmental problems of tourism and the reflection of environmental problems on worldwide tourism, showed the situation of the countries which only aims the increase of tourists coming to their country. From this study, it can be consuded that both Turkey and other countries which would like to earn from the sector of tourism have to acquire a policy which protects the environment. vu