Dede Korkut ve Manas`ta bitki ve hayvan kültü

Abstract

ÖZET Çalışmamızda Dede Korkut hikayeleriyle Manas Destanı 'nda bitki ve hayvan kültü araştırıldı. Amacımız büyük Türk coğrafyasındaki kültür bütünlüğünü farketmek ve merak edenlere sunmaktı. Bugün şuuruna varmadan söylediğimiz bir sözün, binlerce yıllık bir geçmişi vardır. Bu binlerce yıl içinde meydana gelen olaylar, inanç izleri birer hatıra olarak bu sözde saklıdır. Biz işte bu çalışmada bunları görme, anlama çabası içinde olduk. Türk milleti, bizim konumuz olan eserlerin dışında binlerce destan yaratmıştır. Zaman, zemin, sınır ve idari farklılıklar bu destanları sanki birbirinden çok ayrı şeyler gibi görmemize sebep olmuş. Halbuki biz bu çalışmada Dede Korkut hikâyeleri ile Manas Destanı'nda, öze indikçe, çok büyük bir yakınlaşmanın varlığını müşahede ettik. Değer verilen, aziz bilinen tabiat varlıkları konusunda çok sayıda ortak ize rastladık. At, kurt, köpek, ağaç, av kuşları vb. hepsinde benzerlikten öte aynilik gördük. Ne var ki her iki eser de tespit edildikleri yeni coğrafya ve. yeni anlayışa bürünmüşler, bu da bizim yanılmamıza ve onları ayrıymış gibi görmemize vesile oluyor. Bizce bu iki eser, hatta başka destanlar da değişik açılardan ele alınıp çalışılmalı ve Türk milletinin kültür müşterekleri ortaya çıkarılmalıdır. Böylece en azından, Doğu Türkistan'dan Sibirya eteklerine ve oradan Balkanlara uzanan Türk coğrafyasında yaşayan Türk milleti, hâlâ büyük ölçüde aynı kültürü yaşadığım farkedecektir.

ABSTRACT Cults of plant and animal in Dede Korkut stories and Manas epopee have been researched in this study. Our aim was to be aware of cultural unity in great Turkish geography and to present it to those interested. A word that is unconscuosly talked today may have a past of thousands of years. Events taken place in those thousands of years and traces of belüef may be hidden in that word as memoirs. Our effort was to see and understand them. Turks have created thousands of epopees except the one in this study. Time, place, boundaries and adminüstrative differences have caused us to see them very different from each other. But in this study we observed a great closeness between Dede Korkut stories and Manas epopee when going away from details. A lot of common points about appreciated and beloved natural creatures have been easily found. Horse, wolf, dog, tree, hunting animals, ete all are not similar but the same. One the other hand both the stories and epopee played the role of new geography and new understanding that they are discovered and this causes us to see them as if they were different. Our belief is that these two and even other epopees should be studied from different points of view, and common brought to light. By this way Turks living in Turkish geography from East Türkistan to the foots of Siberia and stretching to Balkans will at last notice that they still live in the same culture.