Divan şiirinde musiki ve makamlar

Abstract

ÖZET Divan Şiiri alanında yapılan bu çalışmada, müzik ve şiirin birbirine sıkı sıkıya bağlı olduğu saptanmıştır. Bu bağlılığı ortaya koymak üzere geniş bir sahada araştırma yaptığımız için bu çalışma; `Divan Şiiri'nde Musikî ve Makamlar` şeklinde sınırlandırılmıştır. Şiirde musikîyi sağlayan temel ve en mühim unsurun kafiye olduğu anlaşılmış ve Nihad Samî BANARLI'nın `Şiir Dilinde Ses` yöntemi kullanılarak; 1- Kafiyenin dillerin müzikal tekâmülünde nota vazifesi gördüğü, 2- Şiirdeki ahenk gücünü arttırdığı, 3- Şairin kafiye ile yeni buluşlar yapmasına yardımcı olduğu, 4- Şiirin hafızalara daha kolay yerleşmesini sağladığı, 5- Her dizenin ahenkli bir duraklama ile kesilmesine yardım ettiği, şeklinde özellikler tespit edilmiştir. Öte yandan Nüket GÜZ'ün `Şiirsel İşlev ve Yapısal Çözümleme`sinin uygulanmasıyla bilhassa Divan Şiiri'nde, kafiyenin; 1- Akrostiş 2- Assonans 3- İttihad 4- Lebdeğmez 5- Reddü'1-acüz ale's-sadr 6- Tarsî ve Tekrir gibi söz sanatlarının doğmasına ve kullanılmasına neden olduğu belirlenmiştir. Bu verilere göre; dillerin tarih boyunca müzikal bir gelişme gösterdiği Divan Şiiri'nin de gerek aruz vezni gerekse kafiye ile bu müzikaliteyi başarıyla yakaladığı ve Divan Şairleri'nin müzikle ilgili unsurları konu edinip, bilhassa müzik aletlerini, makam isimlerini mazmun olarak kullandığı, pek çok şiirin bestelendiği hatta şiir-müzik münasebetinin; `Şarkı, Gazel` gibi nazım şekillerinin doğmasına sebebiyet verdiği sonucuna varılmıştır.

ABSTRACT As a result of this study on the poetry of the classical schol (in Ottoman Empire Period) it was defined that there is a firm relationship between music and poetry. İn order to explain this firm dependency, considering the subject's enormous coverage the thesis had been limited `The music and medieval concept of mode in the poetry of the classical school` It was defined that rhyme is the most important and basic element in providing tha music in poetry and by using the method of Nihat Sami Banarh's `Sound of Poetry Language` the findings are es follows; 1- Rhymes work as musical note in evelvation of verbal languages 2- Rhymes increase the power of harmony 3- Rhymes help poets to create new inventions 4- They can b e easily memorized 5- Rhymes help to pause each line accordly. On the other hand by following the Nüket Güz's `Poetic function and Structural analize` especially on the poetry of the classical school, rhyme's; 1 -Akrostiş 2-Assonans 3-ittihad (İştikak) etymolog 4-Lebdeğmez 5-Reddü'l-acüz ales'sadr 6-Tarsî ve Tekrir (repeating) As a consequence like these verbal arts were created and used According to those information languages have developed all along the history. In the poetry of the classical music both prosody mater and rhyme successfully achieved musicality.The poets of the classical school made use of musical element. Especially the music instruments and medieval concept of mode as witticism were used. Lots of poems were composed even the relationship between poetry and music created some verse kinds like şarkı and gazel.