Öğretmen algılarına göre ortaöğretim kurumlarında görev yapan okul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları: Manisa Salihli örneği

Abstract

ÖZETÖĞRETMEN ALGILARINA GÖRE ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDA GÖREV YAPAN OKUL YÖNETİCİLERİNİN ÖĞRETİM LİDERLİĞİ DAVRANIŞLARI:`MANİSA SALİHLİ ÖRNEĞİ`Çağdaş eğitim yönetimi anlayışı, eğitim yöneticilerinin aynı zamanda birer öğretim lideri olmalarını da gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin öğretim liderliği özelliklerinin ortaya çıkarılması ve bunun yöneticilerin astları olan öğretmenlerin algılarıyla temellendirilmesi önemli görülmektedir. Eğitim yöneticilerinin öğretmenler tarafından öğretim lideri olarak algılanmaları anlamlı bulunmaktadır.Bu araştırmanın amacı öğretmen algılarına göre ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin öğretim liderliği davranışlarını, öğretim liderliği boyutları kapsamında açığa çıkarmaktır. Araştırmada öğretim liderliği boyutları olan okulda görünürlük, iletişim sağlama, kaynak sağlayıcılık, olumlu çalışma iklimi, vizyon, öğrenci başarısını arttırma stratejisi ve paydaşların görüşlerini alma (kararlara katılım) özelliklerinin; eğitim, yaş, cinsiyet, medeni durum ve yabancı dil seviyesi gibi demografik özelliklere göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma evreni Manisa Salihli İlçesi'nde bulunan 12 ortaöğretim okulunda görev yapan 628 eğitimci; örneklem grubu ise, tesadüfî örneklem yöntemiyle seçilen 281 öğretmen ve 45 yönetici olmak üzere toplam 326 eğitimciden oluşmaktadır. Anket formu oluşturulurken Prof. Dr. Mehmet ŞİŞMAN' ın ` Öğretim Liderliği, Ekim 2012` kitabındaki ` Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları` anketiyle, Milli Eğitim Bakanlığı Kalite ve Performans Geliştirme Dairesi Başkanlığı' nın 2011 yılında resmi devlet okullarında uyguladığı anketten faydalanılmıştır. Araştırmanın çözümlenmesinde `SPSS 21` paket programı kullanılmıştır. Araştırmanın alt problemleri dikkate alınmak suretiyle; betimsel istatistik tekniklerinin yanı sıra, standart sapma, ortalama, independentsample t-testi, pearson korelasyon analizi gibi istatistik tekniklerinden yararlanılmıştır.Araştırmada, okul yöneticilerinin veri toplama aracına verdikleri cevapların frekansları ve ortalamaları da alınarak en önemliden en önemsize doğru sıralanmıştır. Yapılan istatistiksel çözümlemelerde manidarlık (anlamlılık) düzeyi ` 0, 05 ` olarak alınmıştır. Araştırmanın 2, 3, 4 ve 5. alt problemlerine cevap vermek için hangi istatistiksel tekniğin kullanılacağına karar vermek amacıyla tek örneklem KOLMOGOROV-SMIRNOV testi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre `Öğretmenlerin öğretim liderliği algıları` nın (KSZ=1,061; p>0,05) normal dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Değişkenlere göre veriler çözümlenirken grup ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığı t-testi ve tek yönlü varyans analizi ile araştırılmıştır. Araştırma sürecinde öğretim liderliğinin davranış boyutları yönetici- öğretmen algılarına göre ve eğitim, yaş, cinsiyet, medeni durum ve yabancı dil seviyesi gibi demografik özelliklere göre ayrı ayrı analiz edilmiş olup, anlamlı bir algı farklılığının olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada liderlik yaklaşımları ve liderlik türleri üzerinde durularak öğretim liderliğinin etkilendiği liderlik yaklaşımları açığa çıkarılmaya çalışılmıştır.Araştırma kapsamında Türk Milli Eğitiminin yasal temelleri, temel ilkeleri, milli eğitim teşkilatı ve eğitim sistemi içerisinden eğitim yöneticileri konuları işlenerek; çağdaş yönetim anlayışı temelinde öğretim liderliği ve öğretim liderliği davranış özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, öğretim liderliğinin boyutları açıklanarak çatışma yönetimi, kriz yönetimi, stres yönetimi, çalışanların motivasyonu, performans yönetimi ile mobbing ve mobbingle mücadele yöntemleri ele alınmış, öğretim liderlerinin sergilemesi gereken davranışlar üzerine düşünceler geliştirilmiştir. Bu davranışlar, okulun paydaşlarıyla bir anlam ifade ettiği gerçeğinden hareketle ve özet olarak; tüm ortaöğretim çalışanlarının hedeflerini öğretim liderliği boyutunda bütünleştirebilen, insana saygı temelli, insan ilişkilerine dayalı, bilgi ve yeteneğe bağlı öğrenebilir öğretim lideri davranışlarıdır. Anahtar Kelimeler: Lider, Yönetici, Liderlik Yaklaşımları, Liderlik Türleri, Öğretim Liderliği.

ABSTRACTTEACHER PERCEPTION BASED EDUCATION LEADERSHIP BEHAVIOURS OF SECONDARY SCHOOL PRINCIPALS:`EXAMPLE OF MANİSA, SALİHLİ`Modern educational approaches require the school principals acting as educational leaders. In this context, revealing the education leadership specifications and grounding it by the subordinate teachers' perceptions is considered significant.The purpose of this research is revealing the education leadership behaviours of secondary school principals within the scope of leadership dimensions. Determining a differentiation in specifications of visibility, connecting, resourcing, positive working atmosphere, vision, strategy of increasing the student success and taking the partners' opinions; according to education, age, sex, marital status and foreign language level is aimed in the research. The population of the research consists of 628 educators who work at 12 secondary schools in Salihli – Manisa. The sample group consists of 326 educators (45 principals, 281 teachers) that was chosen by random sampling method. It was benefited from a blending of survey form written by Prof. Dr. Mehmet ŞİŞMAN and the survey form prepared by `Quality and Performance Development Department` of the Ministry of Education, while making up the survey form.`SPSS 21` programme was used for the analysis. Regarding the sub-problems, besides descriptive statistics standard deviation, average, independent sample t-test, Pearson correlation analysis was also utilized. In the research, school principals' answers to the information gathering tool are ordered by taking their frequency and average from the most important to the least. The meaningfulness level was taken as ` 0,05 ` in the statistical analysis. Kolmogorov- Smirnov test was applied for deciding on which technique ought to be used for answering the sub-problems 2-3-4-5. The results obtained show that `Teachers' education leadership perceptions` have normal distribution (KSZ=1, 061; P>0, 05). According to variables whether the difference among the group averages is significant or not was investigated by t-test and one-way analysis of variance. In the research, leadership approaches that affects education leadership were tried to be determined by putting emphasis on leadership approaches and leadership types. Within the scope of the research, modern management understanding based education leadership and behaviouristic features of education leadership were tried to be determined by discussing legal fundamentals, basic principles, national education organization and education directors subjects of Turkish National Education. For this reason, by explaining the dimensions of education leadership, conflict management, crisis management, stress management, employees, motivation, performance management and mobbing were discussed. Ideas have been developed on the behaviors expected from the education leaders. In sum; considering the fact that school is meaningful with all partners, these behaviours mean that they can unify all secondary education personal and also they are based on respect, good communication, information and skills. Key Words: Leader, Principal, Leadership Approaches, Leadership Styles, Educational Leadership.