XIX. Yüzyılda Balıkesirde tarımsal üretim ve köylüler

Abstract

XIX. YÜZYILDA BALIKESİR'DE TARIMSAL ÜRETİM ve KÖYLÜLER ÖZET İsmail ARSLAN Yüksek Lisans, Tarih Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Bülent ÖZDEMİR Jüri: Yard. Doç. Dr. Oktay ÖZEL Jüri: Yard. Doç. Dr. Ahmet AKGÜN Temmuz 2004, 171 Sayfa Son yıllarda Osmanlı tarih yazımında kırsal alanlar tarihi, tarih araştırıcılarının oldukça ilgisini çeken bir saha haline gelmiştir. Bu konu üzerine başarılı sayılabilecek çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, sosyal hayatın göreceli resmi sayılabilecek arşiv belgelerine dayalı olarak yazılmaya çalışılması; bu çalışmaların daha çok ya ekonomik tarih açısından istatistik bilgiler ortaya koymak ya da müessese tarihi yazmak şeklinde bir görüntü vermelerine neden olmuştur. XIX. yüzyıl Osmanlı kırsalına ait elimizdeki en önemli birinci elden kaynaklar, kırsal hayatın sosyo-ekonomik, demografik ve kültürel hemen hemen bütün karakteristiğini bulabileceğimiz kadı sicilleri ve Tanzimat'ın hemen sonrasında yapılmış olan temettüat kayıtlarıdır. Bu çalışmada spesifik olarak sosyo-kültürel tarih yaklaşımı ekseninde, XIX. yüzyıl Balıkesir şer'iye sicilleri ve temettüat defterlerini kullanmak suretiyle XIX. yüzyıl Osmanlı taşrasının küçük bir kesiti olarak Balıkesir köyleri örneğinde köy ve köylü hayatı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın genel anlamda hedefini ise, ülkemiz tarih yazımında dışarıda bırakılmış, tarihten saklanmış olan kırsal hayatın sessiz yığınları olan `köylüler`i tarihin içine katmak, tarih sahnesine davet etmek ümidi oluşturmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde Balıkesir'e genel bir bakış yapılmış ve şehrin XIX. yüzyıla kadar olan tarihine kısaca değinilmiştir, ikinci bölümde ise, köy ve köylünün tanımı yapılmış ve Osmanlı klasik döneminde genel olarak Anadolu'da köy ve köylülerin durumu, devlet-köylü ilişkileri ele alınmıştır. Çalışmanın esasını ve ana bölümünü oluşturan üçüncü bölümde ise, Balıkesir köyleri örneğinde temettüat defterleri ve şer'iye sicillerinden yararlanılarak XIX. yüzyılda Osmanlı köylülerinin gündelik hayatları, köy ve köy hayatı sosyo kültürel açıdan ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, Tanzimat öncesi ve sonrasında köy hayatındaki sosyo-ekonomik, kültürel ve demografik değişiklikler üzerinde durulmuştur. Anahtar Kelimeler: Balıkesir Köyleri, Köylüler, Sosyal Hayat, Tarımsal Üretim. Ill

AGRICULTURAL PRODUCTION and PEASANTS in BALIKESİR In 19th CENTURY ABSTRACT Ismail ARSLAN MA, Department of History Supervisor: Doç. Dr. Bülent ÖZDEMİR Jüri: Yard. Doç. Dr. Oktay ÖZEL Jüri: Yard. Doç. Dr. Ahmet AKGÜN July 2004, 171 Pages In recent years, due to the increasing popularity of 'local history' among the historians, an increasing number of works have been done in the area of 'local history' in Ottoman Studies. Although most of these studies are considerably successful, many of them could not escape from being a statistical analysis of economy or being an institutional history. Since they try to approach to the social life in the lights of mostly relative and controversial documents of official archives, certain problems occur when they are not analysed thoroughly and supported by other contemporary sources. 'Ottoman Judicial Court Records' and Temettuat Registers' completed right after Tanzimat are the most significant contemporary sources in which one can find socia-economic, demographic and cultural aspects of the 19th century Ottoman social life in countryside. In this work, we analysed the 19th century 'Ottoman Judicial Court Records' and Temettuat Registers' of Balıkesir in terms of 'local history' in order to be able to set an example of the 19th century village and peasant life in Balikesir. The driving force behind this study was the hope of placing the silent masses of Peasants ignored and hidden throughout writings of Turkish history in their rightful place in the history. In the first chapter of this study, the general characteristics of Balikesir and its history up to the 19th century is summarised. The second chapter focuses on the meanings of village and peasants and the status of villages and the relations between state and peasants in Anatolia in the Ottoman classical age. The third and main chapter analyses, in social and cultural terms, the 19th century Ottoman peasants' day to day lives in villages in the case of Balikesir by analysing 'Ottoman Judicial Court Records' and 'Temettuat Registers'. Moreover, socia-economic, cultural and demographic changes in the Ottoman villages during the Tanzimat period are studied. Key Words: Agricultural Production, Peasants of Balıkesir, Social Life, Villages. IV