Karesi Gazetesi`ndeki edebi kültürel muhteva üzerine bir inceleme (1886-1888)

Abstract

viiÖN SÖZOsmanlı Devleti'nde 1864 Vilâyet Nizamnamesi'nin getirdiği hükümlerinsonucu olarak yayın hayatına başlayan vilâyet gazeteleri, şehirlerin basın tarihindeönemli bir yere sahiptir. Balıkesir kültür tarihinin önemli kaynaklarından birisi deKaresi Vilâyet Gazetesi (1886-1888)'dir. Karesi gazetesi II. Abdülhamit dönemindeBalıkesir'in ve Osmanlı Devleti'nin kültürel, siyasal ve sosyal hayatını yansıtmaktadır.Bu gazete Balıkesir'de yayımlanan ilk süreli yayın olması bakımından da dikkati çeker.Balıkesir kültür tarihinin bir dönemine ışık tutan pek çok belge, bilgi ve haberiiçermesine rağmen, Karesi gazetesine dair -birkaç makale dışında- herhangi biraraştırma yapılmamıştır.Karesi Vilâyet Gazetesinin önemi dikkate alınarak yapılan bu çalışmada, Karesigazetesindeki edebû ve kültürel ürünler tespit edilmiş, daha sonra bu ürünler muhtevabakımından sistematik bir incelemeye tabi tutulmuştur. Araştırma, giriş, üç bölüm,sonuç ve üç ayrı dizinden oluşmaktadır.Girişte 19. yüzyılda Osmanlı Devleti'ndeki basın-yayın hareketleri genel olarakdeğerlendirilmiş ve vilâyet gazeteleri kurulana kadar basının geçirdiği aşamalar kısacaanlatılmıştır.Birinci bölüm, ?Osmanlı Vilâyet Gazeteleri ve Karesi Gazetesi? başlığınıtaşımaktadır. Bu bölümde vilâyet gazeteleri ve işlevleri ile ilgili bilgi verilmiştir. Bubilgiler, vilâyet gazeteciliğinin geçmişini aydınlatıcı niteliktedir. Yine bu bölümdeKaresi vilâyeti ve Karesi gazetesi genel olarak tanıtılmıştır.İkinci bölümde araştırma amacına yönelik olarak Karesi gazetesindeki edebûürünler önce türlere ayrılmış ve türler kendi içinde temalarına göre incelenmiştir. Buincelemeyle Karesi gazetesindeki edebû yönelimler belirlenmeye çalışılmıştır.Üçüncü bölümde ?Karesi Gazetesindeki Kültürel Ürünler? başlığı altındaedebiyat, tiyatro, basın-yayın, bayındırlık ve sanayi, coğrafya ve tarih, eğitim, felsefe,kamu yönetimi ve hukuk, kitap ve kütüphanecilik, tarım, ziraat ve hayvancılık, tıp vesağlık gibi farklı alanlardaki makaleler ile haberler, tevcihât ve ilanlar ele alınmıştır. Bu

vÖZETABSTRACTKaresi Gazetesindeki Edebû ve Kültürel Muhteva Üzerine Bir İnceleme(1886-1888)1864 Vilâyet Nizamnamesi ile vilâyet sistemine geçilmiş ve vilâyet gazetelerifaaliyete başlamıştır. Bu gazetelerin çoğu yerel basın adına atılan ilk adım olmaözelliğini taşımaktadır. Balıkesir iline ait ilk gazete ise 1886-1888 arasındaçıkartılan Karesi gazetesidir.Yapılan araştırmada Balıkesir?de yayımlanan ilk gazete olan Karesigazetesi edebû ve kültürel yazıları bakımından incelenmiştir. Gazetedeki edebûeserler şiir, hikâye, mektup ve mensur şiirdir. Şiir gazetede önemli bir yeresahiptir ve gazete zamanla ünlü şairlerin yetiştirildiği edebû bir mektep olmuştur.Araştırmada şiirler temalarına göre incelenmiştir. Halkı eğitme amacını taşıyangazetedeki kültürel ürünler ise içeriğine uygun başlıklar altındadeğerlendirilmiştir: Basın-yayın, ziraat, tıp ve sağlık⦠Bu araştırma ile bir vilâyetgazetesi olan Karesi gazetesinin içeriği belirlenmeye çalışılmıştır. Bunun için degazetenin içindeki yazılara ait üç ayrı dizin hazırlanmıştır. Sonuç olarak yapılanaraştırma ile gazetedeki edebû ve kültürel ürünler ve gazetenin yayımlandığıkültürel ortam tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Vilâyet Gazetesi, Karesi, Kültür, Basın.