I.Dünya Savaşı öncesinde nesturiler ve misyonerlik faaliyetleri

Abstract

ÖZETI. DÜNYA SAVAŞI ÖNCES NDE NESTUR LER ve M SYONERL KFAAL YETLERSelahattin SATILMIŞYüksek Lisans Tezi, Tarih Anabilim DalıDanışman: Doç. Dr. Bülent ÖZDEM RTemmuz 2006, 186 sayfaXIX. yüzyılın ortalarına kadar Nesturilerle bölgedeki en yakın komşularıKürtlerin arasındaki ilişkiler gayet dostane idi. Aralarında bazı ufak tefek çatışmalarolsa da birbirlerine karşı düşmanlıkları uzun sürmemekteydi. 1840'lı yıllaragelindiğinde ise özellikle Amerikan ve ngiliz misyonerlerin Nesturiler üzerinefaaliyetleri sonucu Kürtlerle Nesturiler arasındaki iyi olan ilişkiler bozulmaya başladı veiki millet süreklilik arz eden bir şekilde birbirlerine düşman haline geldiler.Kürtlerin Nesturiler üzerine saldırılarından sonra Osmanlı topraklarındanayrılmak zorunda kalan ngiliz ve Amerikan misyonerlerinin ilk teşebbüsleribaşarısızlıkla sonuçlandı. Hatta Nesturi Patriği Abraham'ın (1820-1861) katliamlardanmisyonerleri de sorumlu tutarak bütün yabancılarla uzlaşmaz bir tavır içine girmesiyleOsmanlı topraklarında Nesturilere yönelik misyonerlik faaliyetleri durdu. Yeni NesturiPatriği Revil (1861-1903) ise, selefinin Amerikan misyonerlerine karşı tutumunudevam ettirirken diğer taraftan da hem ngiliz misyonerlerine hem de Rusya'ya çoksıcak davranmaya başladı. Bu arada Amerikan misyonerler geldikleri andan itibarenran'daki faaliyetlerini artırdılar ve burada bir Protestan Nesturi Cemaati meydanagetirmeyi başardılar.Uzun bir aradan sonra 1886'da Urmiye'de (Urumiye, Rumiye) misyonlarınıkuran ngiliz misyonerler Nesturileri özellikle de Nesturi Patriğine büyük ilgigösterdiler. 1898'de Urmiye'de Rus Ortodoks misyonunun kurulmasıyla ranNesturileri kitleler halinde Rus Ortodoks Kilisesi'ne geçmeye başladılar. Osmanlıtopraklarındaki Rus misyoner faaliyetleri ise I. Dünya Savaşı'na yaklaşılan senelerdegiderek daha fazla yoğunluk kazandı.Misyonerlerin çeşitli vaatlerine kanan Nesturiler I. Dünya Savaşı'nda vatandaşıoldukları Osmanlı Devleti'ne karşı, önce Rusya'nın, sonra da ngiltere'nin saflarındaçarpıştılar. Savaş sırasında Osmanlı topraklarını terk etmek zorunda kaldılar. Onlarınonarılması mümkün olmayan bu hataları asırlarca yaşadıkları topraklarından olmalarınave birçoklarının da hayatını kaybetmesine sebep oldu.Anahtar Kelimeler: Misyonerlik, Nestorius, Nesturiler, Hakkâri, Urmiye, OsmanlıDevleti.iii

ABSTRACTNESTOR ANS PR OR TO WORLD WAR I and ACT ONSof M SS ONAR ESSelahattin SATILMIŞMS. Thesis, History DepartmentSupervisor: Assoc. Prof. Bülent ÖZDEM RJuly 2006, 186 pagesStarting from the 1830s, activities of the missionary organizations originatingmainly from the West expanded to the marginal Christian communities of the OttomanEmpire. These missionaries were the outsiders in the Ottoman lands where variousMuslim and Christian communities lived in peace for many centuries. Without knowingthe certain traditions and shared culture of the people and being backed up by the idealsof the 19th century western imperialism, their activities created new socio-politicalproblems amongst Assyrians, Kurds, Persians, Turks and Arabs at a time when theworldwide western imperialism was leading the humanity to the bloodiest war ever seenin the history.In this thesis, interactions between missionaries and the Nestorians of theOttoman Empire during the 19th century were studied according to the available sourcesand materials. First of all, the questions; who were the missionaries?, what objectivesthey sought? and what were their methods and utilities? are examined. Who are theNestorians?, Why the Nestorians were chosen? What conditions did prepare the groundfor interactions and interrelations? are the questions to be analyzed. The last part dealswith interrelations and cooperation between the missionaries and Nestorians leading upto the World War I. Does the Christianity really matter for both? or was it the politicsmixed with imperialist ideals? are the main questions tried to be answered in this study.Key Words: Missionary, Nestorius, Nestorians, Hakkâri, Urmiye, Ottoman Empire.iv