Kurutulan Amik Gölü`nün yöresel ekosistem üzerindeki etkileri

Abstract

Çalışmanın konusunu, Türkiye'nin güneyinde, Akdeniz Bölgesi'nde, Hatay ili sınırları içinde bulunan Eski Amik Gölü'nün kurutulma çalışmaları ve sonrasında yaşanan fiziki-beşeri değişim oluşturmaktadır. Çalışmada, ?(Eski) Amik Gölü'nün hidrografik özellikleri nasıldı??, ?(Eski) Amik Gölü ve yakın çevresinin beşeri coğrafya özellikleri nasıldı??, ?Amik Gölü ne zaman kurutulmaya başlanmıştır ve kurutulma süreci hangi aşamalardan oluşmaktadır??, ?Amik Gölü kurutulduktan sonra fiziki ve beşeri coğrafyada hangi değişme ve gelişmeler meydana gelmiştir?? sorularına cevaplar aranmıştır.Çalışma kapsamında, Ağustos-2007 ve Mart-2008 dönemlerinde eski göl çevresinde arazi çalışması yapılmıştır. Arazi çalışmalarında, yerel halkın ekonomik kaynaklarında meydana gelen değişimi ve sorunlarını belirleyebilmek amacıyla, eski göl çevresindeki köylerde görüşmeler yapılmıştır. Ayıca, fiziki ortamda meydana gelen değişim literatüre ve arazide yapılan gözlemlere dayanılarak ortaya konulmuştur.Sulak alanlar sahip oldukları fiziki ve beşeri özellikleri ile önemli ekosistemlerden biridir. Dünyada sulak alanların yönetimi konusunda üç dönem ayırt edilmektedir. 1960'lara kadar en iyi sulak alan yönetimi sulak alanları kurutmaktı. 1960'lardan sonra sulak alanların kurutulmasına devam edilmekle birlikte, sulak alanların faydaları üzerinde de tartışmalar başladı. 1980'lerden sonra ise, sürdürülebilirlik kavramıyla tanışan dünyada, sulak alanların korunması gündeme gelmiştir. Koruma amacıyla bir dizi uluslararası anlaşma ortaya çıkmıştır. Ancak, Amik Gölü 1960'lara kadar gündemde olan sulak alan yönetimi esasları kapsamında kurutulmuştur.Hatay ili sınırları içindeki Amik Ovası'nın ortasında, 1970'lere kadar varlığını sürdüren Amik Gölü, tarım arazisi kazanmak, taşkınları ve sıtma hastalığını önlemek amaçları ile 1954 yılında başlayan 1975 yılına kadar devam eden çalışmalar sonucunda tamamen kurutulmuştur.Amik Gölü'nün kurutulması ile başta hidrografya özellikleri olmak üzere, toprak özellikleri, iklim özellikleri, flora-fauna özelliklerinde değişim meydana gelmiştir. Ayrıca, göl çevresinde yaşayan ve ekonomik faaliyetlerini göle dayalı olarak devam ettiren köylerin yerleşme, nüfus ve ekonomik özelliklerinde de değişimler meydana gelmiş, yerel yaşam şekilleri yeni ortama uyum göstermeye başlamıştır. Ancak, özellikle toprak mülkiyeti konusunda yörede önemli sorunlar yaşanmaktadır. Kurutulma sonrası doğal olarak balıkçılık, avcılık gibi faaliyetler ortadan kalkmış, yöre halkının ekonomik kaynakları sınırlanmıştır. Ayrıca, kurutulma ile ortaya çıkan arazinin tarıma uygun olmaması tarımda verim problemine neden olmaktadır.

Hydrographic characteristics of former Lake Amik, which was located within the province of Hatay borders, in soutern Turkey, Mediterannean Region, as well as physical-human changes that happened in the ecosystem as a result of drainage constitutes the subject of this study. In the study, answers to questions ?How were the hydrographic characteristics of (former) Lake Amik??, ?How were the human geography charachteristics of the (former) Lake Amik and the surroundings??, ?When Lake Amik started to be drained and which phases constitute the draining process??, ?What kind of changes and modifications have occured in terms of physical and human geography as a result of draining Lake Amik?? are investigated. To address these questions, fieldwork was conducted in the villages near former Lake Amik in the summer of 2007 and spring of 2008.With their physical and human geographical characteristics, wetlands are a very important ecosystems. Three stages can be outlined regarding wetland management. Until the 1960s, the best management meant draining wetlands. After the mid-1960s, beside continuing draining wetlands, benefits of wetlands started to be discussed. However, from 1980s on, concept of protecting wetlands came up with the concept of sustainablility. For protection, a sequence of international agreements (conventions) arised. However, Lake Amik was drained in context of wetland management principles that were available until 1960s.Lake Amik which continued to exist until 1970?s in the middle of Plain Amik in Hatay, was drained in order fight against malaria, to avoid floodings and to provide new agricultural fields. Drying activities started in 1954 and they were finalized in 1975 as the lake was drained completely.As a result of drainage Lake Amik, modifications mainly in hydrographic characteristics but also in soil, climate and flora-fauna characteristics have occured. Modifications that have occured in the physical geographical conditions have caused changes in settlement, population and economical characteristics of the villages settled arround the lake whose economic activities were depending on the lake.