İbrahim Salahov`un `Kolima Hikeyeleré` ve `Kükçetav Dalalarında` adlı romanları (inceleme-metin-sözlük ve dizin)

Abstract

İbrahim Salahov (1911?1998), yirminci yüzyıl Tatar edebiyatının önemli yazarlarındandır. Salahov, Stalin döneminin baskı politikaları doğrultusunda suçsuz yere on yıl hapis ve sürgün, beş yıl da vatandaşlık haklarından mahrumiyetle cezalandırılmış Tatar aydınlarının öncülerinden birisidir. Çalışmamız, İbrahim Salahov'un Kükçetav Dalalarında adlı romanı ile kendisine asıl şöhreti kazandıran şaheseri Kolıma ? ikeyeleré romanı üzerinedir. Kolıma ? ikeyeleré romanı sayesinde İbrahim Salahov, Tataristan Cumhuriyeti Abdullah Tukay Devlet Ödülü ve Kazakistan Cumhuriyeti'nin en yüksek nişanlarından ?Parasad? nişanı ile ödüllendirilmiştir.Çalışmamızda Kolıma ? ikeyeleré ve Kükçetav Dalalarında romanları üzerine bir dil ve üslup incelemesi yapılmıştır. Çalışma, ?Giriş?, ?İnceleme?, ?Sonuç?, ?Metinler?, ?Sözlük ve Dizin? olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Anlatma esasına dayalı eserler oldukları için önce kısaca roman unsurları (biçim ve muhteva) üzerinde durulmuştur. Romanları tanıtmayı amaçlayan bu tahlilden sonra çalışmanın esasını oluşturan dil ve üslup incelemesine geçilmiştir. Dilbilimsel anlamda üslup incelemelerinin kelime ve cümle olmak üzere iki yönü vardır. Yazarın kelime dünyası ve cümle üslubu üzerinde durulduktan sonra romanlarda geçen tekrarlar incelenmiştir. Bu bölümün sonunda eserlerin anlam bilimi açısından incelenmesi yapılmıştır. Metinler bölümünde her iki romanın transkripsiyonu ve Türkiye Türkçesine aktarması yapılmıştır. Çalışmanın sonuna, eserlerde geçen kültür kelimelerinin bulunduğu bir sözlük ve taranan metnin sıklık dizini eklenmiştir.İnceleme sonuçlarına göre, Salahov, eserlerinde zengin bir dil kullanmıştır. Yazarın üslubunda bir canlılık ve hareketlilik vardır. Zengin kültür birikimini sanat yeteneğiyle birleştiren yazar, edebî bir dille yazdığı eserlerinde açık ve yalın bir üslup kullanmıştır. Zengin hayal gücüyle yarattığı orijinal benzetme ve mecazlar yardımıyla ifadesini güçlü ve etkili kılmayı başarmıştır.Anahtar Kelimeler: Tatar, Tatar Türkçesi, İbrahim Salahov, Kolıma Hikeyeleri, Kükçetav Dalalarında, Dil ve Üslup.

İbrahim Salahov is one of the important writers of twentieth century Tatar literature. Salahov who was put in prison and exiled for ten years and deprived from citizenship rights for five years during Stalin?s oppression period was a leading figure among Tatar intellectuals. This study focuses on his novels called Kukcetav Dalalarinda and Kolima Hikeyeleri which gave him his real fame. İbrahim Salahov was awarded with Abdullah Tukay Reward of Tatar Republic and ?Parasad? decoration the highest award of Kazakhstan Republic.In this study an analyses of language and style on Kolima Hikeyeleri and Kukcetav Dalalarinda has been carried out. The work consists of five chapters called ?introduction?, ?analyses?, ?conclusion?, ?texts?, ?dictionary and index?. Since the novels are based on story telling novel features such as style and contents have been firstly touched upon. After this review language and style analysis which constitutes the fundamental of the study has followed. In linguistic terms style analyses have two aspects one of which is word and the other one is sentence. After focusing on the author?s vocabulary and sentence style the repetitions in novels have been analyzed. At the and of this chapter epistemological analyses of the novels have been done. In the chapter Texts both novels have been transcript to Turkey Turkish. A dictionary consists of cultural words and an index have been added to the end of the work.According to the results of the study it has been revealed that the language used in Salahov?s work is a very rich one. There are liveliness and dynamism in his style. Merging his rich cultural values with his talent in art used a clear and straightforward style in his literary works. By the help of original idioms and imitations created by his own rich visionary power he succeeded to make his expressions effective and powerful.Keywords: Tatar, Tatar Turkish, İbrahim Salahov, Kolima Hikeyeleri, Kukcetav Dalalarinda, Style and Language.