Türkiye`de sağlık harcamalarının ekonomik kalkınma üzerine etkileri

Abstract

Sağlık ve kalkınma birbirini karşılıklı olarak etkileyen iki olgudur. Sağlık sektörünün ekonomideki önemi sağlık harcamalarındaki artış ve ekonomik kalkınmada beşeri sermayenin ön plana çıkması ile artmıştır. Bu çalışmada sağlık harcamaları ve kalkınma arasındaki ilişki teorik ve ampirik olarak incelenmektedir. Sağlık hizmetleri ve sağlık harcamalarının artış nedenleri ile sağlık ve kalkınma ilişkisi teorik bölümde ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ampirik bölümde, sağlık ve ekonomik göstergelere göre Türkiye'nin OECD ülkeleri arasındaki yerini, hangi ülkelerle benzerlik gösterirken hangi ülkelerden uzak değerlere sahip olduğunu ortaya koymak için çok değişkenli analiz yöntemlerinden kümeleme analizi kullanılmıştır. İleri analiz yapılmadan önce, değişkenlerin tek olarak incelenebilmesi için grafiksel analizler ve ikili ilişkilerin incelenmesi için ise ilişki analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmada 30 OECD ülkesine toplam 25 sağlık göstergesi değişkenine göre kümeleme analizi uygulanmıştır. Ülkeleri 5 kümeye ayırmanın en optimal sonuç olduğu bulunmuştur. Türkiye'nin içinde bulunduğu 4. kümede Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Kore, Meksika, Polonya ve Slovakya bulunmaktadır. Dolayısıyla sağlık ve ekonomik göstergeler bakımından Türkiye bu 5 ülkeyle benzer özelliklere sahipken diğer kümelerde bulunan ülkelerden farklılık göstermektedir. Ayrıca kendi bulunduğu küme içerisinde de Polonya ve Meksika'dan farklı olduğu, Slovakya ve Macaristan'a daha yakın olduğu elde edilmiştir. İlişki analizi sonucunda ise toplam ve kişi başı sağlık harcamaları ile doğumda beklenen yaşam süresi arasında aynı yönde bir ilişki bulunmuştur.

Health and economic development are two interacting facts. For economies, health sector has become more significant with the rise in the health expenditures and coming into prominence of human capital. In this study, the relationship between health expenditures and economic development is analyzed empirically and theoretically. In the theoretic part, the reasons for the rise in the health services and health expenditures and the relationship between health and development were examined in detail. In the empirical part, a multidimensional scaling analysis was performed to determine the countries that show similarities or contrast with Turkey and her place among the OECD countries. Before the advanced analysis, graphical analyses to examine the variables individually and relationship analyses to examine pair relationships were made. The multidimensional analysis was applied to the data from 30 OECD countries with 25 health indicator variables. Clustering countries into five groups was found to be the optimal result. Turkey was in the fourth group with Czech Republic, Hungary, South Korea, Mexico, Poland and Slovakia and therefore showed similar characteristics with them regarding the health and economic indicators, while differed from the countries in the other groups. Also within own group Turkey was closer to Hungary and Slovakia and less alike Poland and Mexico. Relationship analysis showed that aggregate and per capita health expenditures had a significant positive relation with life expectancy at birth.