Tanzimat romanında anne

Abstract

Çalısmamızda Tanzimat romanındaki annelerin aile içindekikonumları belirlenmeye çalısılmıs ve Tanzimat yazarlarının ve toplumununonlara nasıl baktıkları tespit edilmistir. Annenin aile içindeki konumubelirlenirken Osmanlı toplumunun siyasi, sosyal, ekonomik yapısı göz önünealınmış ve annenin rolü bu yapılar ışığında yorumlanmıştır.Sosyal karakteri baskın olan Tanzimat romanlarında anne de önemlibir problem alanını oluşturmaktadır. Tanzimat romanında anne problemi,Ahmet Mithat Efendi'nin Felatun Bey ile Rakım Efendi, Çengi, Vah, Felsefe-iZenan, Dürdane Hanım, Gönül, Diplomalı Kız, Hüseyin Fellah, Çingene,Jöntürk, Teehhül, Bahtiyarlık; Namık Kemal'in İntibah ve Cezmi, FatmaAliye'nin Udi, Refet, Nisvan-ı İslam ve Muhadarat; Nabizade Nazım'ın Zehra,Recaizade Mahmut Ekrem'in Araba Sevdası, Şemsettin Sami'nin Taaşşuk-ıTalat ve Fitnat, Samipasazade Sezai'nin Sergüzeşt ve Mehmet Murat'ınTurfanda Mı Yoksa Turfa Mı adlı romanları olmak üzere toplam yirmi üçroman merkezinde incelenmektedir. Bu romanlardaki anneler, normal ailedüzeni içinde iradeli ve iradesiz oluşlarıyla; öz, üvey ve dul oluşları ile,çocuklarına verdikleri veya veremedikleri egitimle incelemeye konuolmuşlardır. Romanlardaki merkez kişilerin ve yazarların annesizliklerinin elealınışı da ulaştığımız sonuçlara katkı sağlamıştır.Bu çalışmanın ulaştığı en genel sonuç, Tanzimat romancıları içinsosyal hayattaki yanlışları, değişimleri, yenilikleri anlatmanın, uyarılardabulunmanın neredeyse tek imkanının aile olduğudur. Yazarlar, eleştirdikleri,doğru buldukları, tavsiye ettikleri sosyal hayatı anlatmak için bütündikkatlerini aileye ve özellikle anneye yöneltmişlerdir.Anahtar Sözcükler: Roman, Tanzimat Romanı, Anne, Annesizlik,Anne ve Eğitim.vi

At our study the role of mother in a family at novels of Tanzimat timewas tried to be determined and the viewpoint of the writers and society of thistime on motherhood was identified. While determining the role of mother in afamily, political social economic structure of Ottoman society was taken intoconsideration.and the role of mother was interpreted on these constructions.In the novels of Tanzimat, whose social messages are dominant,mothers also play an important problamatic role. At the novels of Tanzimat,the motherhood problem is analyzed on the centre of these twenty-threenovels like; Ahmet Mithat Efendi?s Felatun Bey and Rakım Efendi, Çengi,Vah, Felsefe-i Zenan, Dürdane Hanım, Gönül, Diplomalı Kız, Hüseyin Fellah,Çingene, Jöntürk, Teehhül, Bahtiyarlık; Namık Kemal?s ntibah and Cezmi,Fatma Aliye?s Udi, Refet, Nisvan-ı slam and Muhadarat; Nabizade Nazım?sZehra, Recaizade Mahmut Ekrem?s Araba Sevdası, Semsettin Sami?sTaassuk-ı Talat and Fitnat, Samipasazade Sezai?s Sergüzest and MehmetMurat?s Turfanda Mı Yoksa Turfa Mı. The mothers in these novels are beinganalyzed as whether they are strong willed or weak willed; being widow, stepmother or not, their having an ability on education towards their children orinability. The analyse of the main characters? and the writers? being withoutmother has contributed to our conclusions.The most general conclusion from this study is that the only way forthe Tanzimat novel writers to explain the wrongs, changes, innovations insocial life, to make warnings is almost only the concept of family. The writersput all their attention on family, especially mother to tell the social life thatthey criticized, confirmed, advised.Key Words: Novel, Novel of Tanzimat, Mother, Motherless, Motherand Education