Seyahat acentalarının pazarlama faaliyetlerinde etik karar verme süreci: İstanbul örneği

Abstract

Asırlardır tartışılan ancak çözümlenemeyen bazı felsefi problemler, 20. yüzyılda her anlamda yaşanan gelişmelerin, bilinçlenmenin ve teknolojinin hayatın her aşamasına yansımasıyla beraber artık gerçek hayatın içinde daha yoğun olarak irdelenmeye başlamış, toplumda çevreye duyarlılık ve sosyal sorumluluk beklentisi artmıştır. Diğer yandan, rekabetten dolayı üstünde baskı hisseden işletme sahipleri ve yöneticileri hemen hemen tüm faaliyetlerinde çalışanlarına etik davranış göstermeleri konusunda uyarılarda bulunmaktadırlar. İşletme çalışanları, pazarlama faaliyetlerinde etik davranmaları gerekliliğinin bilincinde olmalarına rağmen gerek satış baskısı gerek performans değerleme sistemlerinin etkisiyle zaman zaman etik dışı davranışlar sergileyebilmektedir.Bu çalışmanın amacı, seyahat işletmelerinde çalışan işgörenlerin pazarlama faaliyetlerinde, etik karar verme sürecinin incelenmesidir. Etik karar verme sürecini oluşturan, etik sorunun algılanması, etik davranış niyeti ve etik davranış arasındaki ilişki test edilmiş aynı zamanda demografik faktörlerin, etik sorunların algılanması, etik davranış niyeti ve etik dışı davranış açısından farklılık yaratıp yaratmadığı araştırılmıştır. Bunun yanı sıra seyahat işletmelerinde çalışan işgörenlerin etik sorunları nasıl algıladıkları, işletmelerin etik konusunda ne gibi faaliyetler yürüttükleri araştırılmıştır.Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde, araştırma problemi, araştırmanın amacı, önemi, varsayımlar, sınırlılıklar ve tanımlar belirtilmiştir.İkinci bölüm dört alt başlıktan oluşturulmuştur. Birinci alt başlıkta, etik ve ahlak kavramları incelenmiştir. Bunun yanı sıra etik düzeyleri, türleri ve teorilere yer verilmiştir. Bu bölümde ayrıca sosyal sorumluluk ve iş etiği kavramları açıklanmış ve ikisi arasındaki ilişki incelenmiştir. Ayrıca bu bölümde etik karar verme modellerine değinilmiştir.İkinci alt bölümde ise, pazarlamada etik uygulamalar anlatılmıştır. Pazarlama etiğinin kavramsal incelemesi yapılmış, önemi ve gerekliliğine ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştur. Diğer taraftan pazarlamada etik karar alma modelleri yazın taranarak açıklanmıştır.Üçüncü alt bölümde ise, turizm sektöründe etik, etik kodlar, turizm işletmelerinde departmanlar ve faaliyet alanları itibariyle etik sorunlar, hizmet pazarlamasında ve turizm pazarlamasında etik konuları işlenmiştir. Son olarak, dördüncü alt başlıkta daha önceki yılarda konu ile ilgili olarak yapılmış olan araştırmalara değinilmiştir.Çalışmanın üçüncü bölümünde alan araştırmasının detayları hakkında bilgi verilmiştir. Araştırmanın modeli, evren ve örneklem, veri toplama aracı ve tekniği ve araştırma verilerinin analizine ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştur.Çalışmanın dördüncü bölümünde, alan araştırması sonucu elde edilen veriler değişik istatistik analiz yöntemleri ile test edilmiş, bulgular ve yorumları yapılmıştır. Son olarak beşinci bölümde ise araştırma bulgularından hareketle sonuçlar değerlendirilmiş ve öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır.

The twentieth century has been a time in which there has been improvement in every sense; awareness and technology have passed through to every stage of life. Some of philosophical problems debated for centuries but not solved have been considered more intensively in real life ,and the expectation of environmental sensitivity in community and social responsibility have improved.On the other hand, business owners and managers feeling pressure on them because of competition have warned their employees to behave ethically on almost all activities. Even though employees are to be aware of acting ethically at marketing activities, they may behave unethically from time to time as a result of both selling pressure and performance appraisal systems.The aim of this study is to examine the process of ethical decision making in marketing activities of employees working in travel agencies. The relation among the perception of ethical problem, ethical behavioural intention and ethical behaviour that make up ethical decision-making process were tested and it was also examined whether demographics factors make any differences in terms of the perception of ethical problems, ethical behaviour intention and unethical behaviour. It was also studied on what kind of activities enterprises have carried out on ethics as well as how employees working at travel agencies perceive ethical problems.The study consists of five parts. The first part includes the survey problem, the aim of the survey, its importance, hypothesis, limitations and definitions.The second part is formed of four sub- headings. Ethical and moral concepts were examined in the first chapter. In addition, the ethical levels, its types, and theories are included here. This part also describes the concepts of social responsibility and business ethics. The relationship between them and issues on professional ethics and business ethics were explained. In addition, models of ethical decision making were mentioned in this chapter.The ethical practises in marketing were illustrated in the second chapter. Conceptual reviews of marketing ethics were made; its importance and necessity were assessed. On the other hand, the ethical decision- making models in marketing was explained through literature.The third chapter is about ethics in tourism industry, ethical codes, departments in tourism enterprises and problems on areas of activity, subjects on ethics in service marketing and tourism marketing. The fourth chapter is about previous researches.In the third part of the study, information on details of field research was given. The research model, sample and universe, data collection tool and technique, and assessments related to the analysis of the research data were made.In the fourth part of the study, data obtained by field survey were tested through various statistical analysis methods; findings and interpretations were made.In the last of the study, considering the findings, the results were evaluated and recommendations were attempted to be developed.