ISO 19650 compliant project information protocol proposal for collaborative working and BIM execution

Abstract

İnşaat endüstrisi dijital bir dönüşüm süreci içerisindedir. Müteahhitlerden, tasarımcılara ve üretim alanında faaliyet gösteren firmalara kadar endüstriye katkı sağlayan bir çok aktör, dijitalleşmeyle beraber gelen yeni teknolojilerin hayata geçmesi ile oldukça pozitif sonuçlar elde edebilmekte ve daha verimli çalışma yöntemlerine adapte olabilmektedir. İnovasyon kültürü açısından değerlendirildiğinde zayıf olarak görülebilecek olan bir sektörde, bugüne gelindiğinde görülen yeniliğe adaptasyon çabası ve hızla gelişen dijitalleşme rekabeti oldukça dikkat çekicidir. İnşaat sektörü dünyadaki en geniş sektörlerden birisi olmakla beraber aynı zamanda verimlilik olarak da dünyadaki en düşük ortalama verimlilik oranına sahip sektörlerin de başını çekmektedir. Teknoloji adaptasyonu ve dijitalleşmeyle gelen verimlilik, kayda değer oranlarda artan pozitif üretkenlik de aslında sektördeki değişime olan bu ilginin temel nedenlerinden biridir. İşverenler, farklı sektörlerdeki yeniliklerin de hızlı bir şekilde yayılması ve gelişen teknolojinin kolaylıkla takip edilebilmesi ile taleplerinde daha belirgin, daha zorlu ve daha yüksek verimlilik arayan şartlar ortaya koymakta, mühendislik ve yapım firmalarını bu zorlu şartlar altında gelişen rekabet ortamı ile teknolojik yenilikleri benimsemeye mecbur kılmaktadırlar. Gün geçtikte hızlanan bir ivme ile inşaat dünyası fizikselden dijitale doğru yer değiştirmektedir.Yapı Bilgi Modellemesi (BIM), sektörün hangi yönde ilerlediğini bize anlatan, tarafların daha verimli ve işbirlikçi bir çalışma ortamı içerisinde çalışmasına olanak oluşturan, emek, hammadde ve zaman israfını azaltma hususunda önemli fayda sağlayan gelişmelerden bir tanesidir. Ayrıca BIM; şirketlerin bilgi birikimi yapmasına imkan sağlayan, ve bu sayede hem teknik bilgi birikiminin artmasına hem de alt ve üst yapı tesislerinin operasyonel sureçleri dahil tüm yaşam döngüleri boyunca daha verimli işletilmelerine yardımcı olan bir araçtır. İsraf ve verimsizlikle mücadele konusunda, inşaat sektöründe yeni bir sayfa açılmasına ışık tutan bu buluş, doğal olarak sektör genelinde büyük bir ilgi ile benimsenmeye devam etmektedir. Günümüzde oldukça popüler olan bir çok teknolojik yeniliğin inşaat endüstrisinde kullanışlı bir yer edinebilmesi için de yine BIM'in kullanımı bir zorunluluk halini almıştır. Bu yeniliklere sanal zeka, makine öğrenmesi, nesnelerin interneti, saha sensörleri ve giyilebilir teknoloji, sanal ve artırılmış gerçeklik ve benzeri teknolojiler örnek olarak verilebilir. Tüm bu ileri teknoloji araçlarının, çesitli inşaat faaliyetlerinde potansiyel kullanım alanları mevcuttur ve özellikle BIM süreci ile yönetimi kolaylaştırılan dijital bilginin mevcudiyeti bu araçların kullanımını mümkün kılmaktadır. Dijital bilginin kullanımı arttıkça, sektörün teknolojik gelişmelere adaptasyonu da hızlanmaktadır.BIM süreçleri ve dijital veri kullanımı, aynı zamanda bu uygulamaların hukuki olarak düzenlenmesi ihtiyacını da beraberinde doğurmaktadır. İnşaat dünyasında mevcut süregelen geleneksel iş yapma yöntemleri dijital bilginin üretim, kullanım ve alışverişinin hukuki olarak yönetilebilmesi için gerekli olan temel olgulara haiz bulunmamaktadır. Günümüzde yaygın olarak kullanılmakta olan çesitli standart sözleşme formlarını yayınlayan kurum ve organizasyonlar, üretim faaliyetlerinin idaresini sağlayan sözleşme formlarının yanısıra, dijital bilginin kullanımından doğan bu sözleşmesel düzenleme ihtiyaçlarına cevaben dijital bilgi kullanımını da yasal çerçeve içerisinde yönetebilmek için çesitli yöntemler benimsemektedirler. Kullanılan çesitli yöntemlerden en yaygın olanları, inşaat sözleşmelerini çesitli sözleşme ekleri ve bunlara yardımcı teknik dokümantasyon ile desteklemek şeklinde uygulanmaktadır.Dijital bilginin yönetimi hususunda proje anlaşmalarında sağlanan hukuki çerçeveler, sözleşmelere eklenen ve çeşitli ek hükümler içeren belgeler ile oluşturulmaktadır. BIM protokolü bu amaçla en sık uygulamaya koyulan standart form tipleri için kullanılan uluslarası bir tabirdir. BIM protokolleri; sözleşmeye ek olarak anlaşılan bir doküman olup içerisinde taraflara özgü yükümlülükleri, fikri mülkiyet haklarını ve bilgi kullanımı ile alakalı mükellefiyetleri açıklayan hükümler yer alır. BIM protokolü ayrıca bilgi gereksinimleri (`information requirements`), iş ve uygulama planları, risk değerlendirmeleri, teslim planları ve benzeri teknik dokümanlar ile desteklenir. Bu çalışma ile; inşaat işlerinde proje bilgi yönetimi sürecinin geliştirilmesine, ve bu yolla taraflar arasında daha etkin ve işbirlikçi bir çalışma ortamının oluşturulmasına katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, gerekli bilgi yönetimi hükümlerini içeren ve inşaat anlaşmalarına sözleşme eki olarak dahil edilebilecek, yeni uluslarası ISO 19650 standartlarına uygun bir Proje Bilgi Protokolü ortaya koyulmuştur. Bu protokolün anlaşmalara dahli ile partiler arasındaki sorumlulukların daha keskin çizgilerle ayrılması ve yasal sınırların daha belirgin bir şekilde çizilmesi hedeflenmektedir. Bu şekilde yönetilen bir projede taraflar arasında daha iyi bir iletişimin sağlanması, israf ve zaiyatin daha büyük mertebelerde önüne geçilmesi, daha verimli ve daha kolektif bir calışma sisteminin kurulması ve bu sayede üretimin kalitesinin de artırılması hedeflenmektedir.Yukarıda bahsedilen hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için öncelikle çalısmaya kapsamlı bir literatür taraması ile başlanmıştır. Halihazırda geçtiğimiz 2018 yılının sonlarında yayınlanan ISO 19650 standartlarının oldukça yeni olması ve mevzubahis dijital bilgi yönetimi ve BIM konularının gelişen teknoloji ve sürekli değişen örnek uygulama yöntemleri ile konsolide bir gelişim göstermesi sebeplerinden ötürü literatürde yer alan yayınların bir çogu güncelliğini kısa sürede yitirmektedir. Bu sebeple yapılan literatür taramasında, konu özelinde temel değişimlerin yolunu açan bir takım çalışmalar haricinde genel olarak yalnızca son yıllarda ortaya koyulan çalışmalara yer verilmiştir. Yapılan tarama sonucunda derlenen veriler, bu çalışmaya hem bir başlangiç noktası hem de karşılaştırmalar için referans noktası olarak kullanılmıştır.Teslim safhasındaki bilgi yönetimi süreci, ISO 19650-2 kapsamında ele alındığı üzere, bilgi üretimi ve teslimi üzerinde genel bir bakiş açısı oluşturmak adına incelenmiş ve literatür bölümünde özetlenmiştir. Bilgi yönetimi sürecinde yer alan ön değerlendirme, ihale, mobilizasyon, bilgi üretimi, bilgi teslimi, onay ve projenin sonlandırılması iç süreçlerinde yer alan tüm aktiviteler hakkında bilgi verilmiş ve bu sayede okuyucunun süreç hakkında bir anlayış kazanması sağlanmaya çalışılmıştır.Bilgi yönetim sürecinin ardından proje bilgi protokolü kavramı, literatürde yer alan çeşitli yayınlar yardımıyla ortaya konulmuştur. ISO 19650-2 kapsamında yer alan protokol gereklilikleri açıklanmış ve bunun yanısıra etkili bir BIM sürecinin sağlanabilmesi için önem arz eden faktörler, etkili bir yönetime olanak sağlaması hedeflenen bilgi protokolünün tanımlanmasında rol oynaması amacıyla ortaya koyulmuştur.Protokol tanımının peşinden dünya genelinde mevcut BIM adaptasyonu ve bilginin dijitalleşmesi hususunda gelinen noktayı anlamak ve içinde bulunulan durumun tahayyülünü güçlendirmek adına ceşitli örnekler verilmiştir. Bu sayede dünyada inşaat dünyasının BIM anlayışının idrak edilmesi ve çalışmanın takip eden bölümlerinde göz önünde bulundurulması amaçlanmıştır.Proje tesliminde bilgi yönetimi süreci ve proje bilgi protokolü tanıtıldıktan ve dünya genelinde inşaat sektörünün BIM ve dijital veri adaptasyonu incelendikten sonra, son yıllarda standart inşaat sözleşme formlarında veya bu formların benimsediği BIM protokollerinde, dijital veri ve BIM'in nasıl değerlendirildiği ve bilgi yönetimine ne gibi hükümler ile yasal sınırlar çizildiği incelenmiştir. Günümüzde pek çok BIM protokolü örneği mevcuttur. Bunların bazıları, şirketlerin belirli projeler özelinde hazırlamış olduğu, ve bu kapsamdaki hususları ele aldıkları protokollerdir. Bazıları ise çeşitli kurumların yayınlamış olduğu ve tüm inşaat projelerine uygun şekilde düzenlenebilmesi amaçlanmış esnek standart formlardır. Bu çalışma kapsamında, en yaygın şekilde kullanılan iki standart BIM protokol formu, CIC BIM Protokolü ve AIA'in E203-2013 Yapı Bilgi Modellemesi ve Dijital Veri Eki incelenmiştir. E203-2013 bir tip sözleşme eki olup, BIM ve diğer dijital veri konularını ayrı ayrı ele alan iki adet protokol hazırlanmasını öngörmektedir. CIC BIM Protokolü (2. Sürüm, 2018) ise bu çalışma için temel referans olarak kabul edilmiştir. Son olarak literatürde yer alan bir başka çalışma içerisinde ele alınmış olan, BIM'in projelerde uygulaması ile ortaya çıkan hukuki riskler ve sektörde kabul görmüş olan çeşitli legal formlar ve bu formların mevzubahis riskleri ele alış ve önleme stratejileri arasından derlenerek önerilen örnek uygulama stratejileri bu bölüm kapsamında paylaşılmıştır. Bu stratejiler her bir risk bazında CIC BIM Protokolü ile kıyaslanmış ve sonuçları bu protokolün referans olarak seçimine destekleyici bulgu olarak sunulmuştur.Literatür çalışmasının ardından çalışmanın teorik altyapısı üçüncü bölümde anlatılmıştır. Burada öncelikle çalışma içerisinde yer alan ve yeni ISO 19650 standartlarının yayınlanmasıyla ortaya çıkmış olan yeni tanımlar açıklanmıştır. Ardından calışmanın sonucunda hedeflenen dokümanın kapsam ve içeriği özetlenmiştir.Çalışmanın dördüncü bölümünde ise, proje bilgi protokolünün içeriği, yapısı ve hükümleri detaylı olarak ortaya atılmıştır. Bilgi yönetimini sağlamak amaçlı hazırlanan bu hükümler; yapılan çalışma sonucunda derlenen literatür bulguları ve kişisel uzman görüşmeleri ile savunulmuştur. Bu doğrultuda, çalışma için temel referans kabul edilen CIC BIM Protokolünün koşulları ve ekleri ele alınmış ve bu koşullar ile ekler ISO 19650 standartları, literatür bulguları ve BIM süreçleri içerisinde tecrübe sahibi olan uzman profesyöneller ile yapılan kişisel mülakatların ışığında tekrar düzenlenmiştir. Elde edilen sonuçlar çerçevesinde hazırlanan yeni koşullar CIC BIM Protokolünün ilgili koşulları ile karşılaştırmalı olarak kıyaslanmıştır.Değerlendirme bölümünde önerilen proje bilgi protokolü iki farklı kıstas çerçevesinde incelenmiştir. Öncelikle protokol, literatür taraması esnasında sunulan ve BIM kullanımı ile ortaya çıkan hukuki risklerin önlenmesi hususunda değerlendirilmiş ve bir başka çalışma kapsamında, farklı legal formların benimsediği stratejilerden derlenmiş olan örnek uygulama stratejileri ile kıyalanmış ve bu risklerin önlenmesi hususunda yeterli potansiyeli taşıdığı ortaya koyulmuştur. Ardından, yine literatür taramasının bir parçası olarak derlenmiş olan BIM uygulamaları ve işbirlikçi çalışmaya engel teşkil eden çeşitli faktörlerin ortadan kaldırılmasına yönelik potansiyeli, bu faktörler kapsamında yapılan değerlendirme ile ortaya koyulmuştur. Bulunan sonuçlar önerilen ISO 19650 uyumlu proje bilgi protokolünün bir çok mevzubahis hususun önlenmesinde, direkt veya dolaylı şekillerde, önemli katkılarının olabileceğini ortaya koymaktadır. Sonuç bölümünde çalışmanın sonuçları özetlenmiş ve ileriye dönük değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın, bu sürecin devamında nasıl geliştirilmeye devam edilebileceği ve bu calışmanın farklı çalışmalara nasıl katkıda bulunabileceği değerlendirilmiş ve bu kapsamda üretilen fikirler sunularak çalışma tamamlanmıştır.

Construction industry is in a digital transformation. Introduction of new technologies and adoption of new ways of working brings together valuable benefits to the industry. There is an ever-accelerating orientation towards trying and adopting what is new and this is somewhat an outlander behaviour to an industry that is traditionally not very innovation-inclined. There is an accelerating shift from the physical to the digital environment.BIM is one of the developments indicating where the industry moving forward, enabling parties work in a more efficient and collaborative way and leaving lesser space for mistakes and waste. Being an unarguable potential for a tremendous change in the definition of waste and inefficiency throughout the industry, BIM and digitized information have been welcomed across the industry.Adoption of BIM and the use of digitized information also brings together the requirement of new ways of legal governance as the traditional ways of doing business in construction scenery are not capable of covering essential aspects of the management of digital information. It is not known where the digital transformation is taking the industry standards towards, but at the moment ways of adopting a legal consideration around information management are arising around amending contracts with documents consisting of additional provisions and relevant information. An information protocol is a common way of incorporating additional information management related provisions into contracts.This study is aiming to achieve improved efficiency and collaborative working conditions in buildings and civil engineering works, through contributing to the project information management process. A project information protocol form that is in compliance with the ISO 19650 standards is proposed as a way to incorporate relevant information management provisions into agreements for buildings and civil engineering works, by altering the de-facto industry standard CIC BIM Protocol. By doing so, the envision behind is advancing the ability to draw a more visible legal framework than what has been done up to date and thus enabling parties to work within a more efficient and collaborative environment through BIM.In order to achieve the vision, first a literature survey is undertaken. Various publications that concerned around barriers hindering the adoption of BIM and collaboration, the legal governance of information management, digitization of information in construction industry and BIM process are went through and the outcomes in relation with this study have been utilized as reference points to both determine problems within the information management process and propose appropriate solutions by synthesizing their relevant approaches, and also for benchmarking purposes. The information management process during delivery is further examined in detail to provide understanding of the adopted approach for the information management process as per the ISO 19650-2. Afterwards, a detailed definition is set out for a project information protocol with the help of the existing literature. Following the definition, an investigation on the status of BIM adoption around the world is undertaken with an attempt to demonstrate the existing situation around handling digital information management and BIM processes at the moment and where the leading industry standards are moving towards.After providing a clear understanding of the background of information management process, the information protocol definition and having a glance at the current development of BIM applications within the construction world, a discussion on the existing ways of providing legal framework for information management and BIM within construction projects takes place. Different approaches from various organizations in terms of legal governance of information production, use and exchange are summarized. A number of legal risks arising from BIM adoption are presented and on the basis of mitigating these risks, the CIC BIM Protocol's second edition is benchmarked in comparison to findings on best practice approaches adopted by previous legal forms.After the literature study explained in the overview chapter, the theoretical framework of the study is set out in the third chapter. Definitions of new terms adopted in the information management process with the introduction of new ISO 19650 standards have been described. The concept that have been shaped the study towards setting out the proposed project information protocol together with the intended scope are also presented within the theoretical framework.During the main discussion of this paper, the proposed structure of the project information protocol is set out. As a reference point, the CIC BIM Protocol (second edition) which is a widely accepted, de-facto industry standard is adopted. Each provision that is determined to be essential and intended to be provided within the information protocol is explained within the extent supported by appropriate evidence. Provisions are taken from the CIC BIM Protocol and altered to satisfy ISO 19650 requirements. These alterations are based on the literature survey as given in the second chapter of this study, ISO 19650 examinations and expert reviews with professionals from the construction sector involved with experience.In the sequel of the main discussion, the proposed information protocol is evaluated. An initial evaluation is undertaken to assess how the protocol is capable of mitigating legal risks arising from the adoption of BIM. In sequel of ensuring the information protocol being sufficiently capable of mitigating potential legal risks, the second evaluation took place indicating how the information protocol is contributing in overcoming various barriers hindering BIM adoption and collaborative working. Findings of the evaluation indicate the potential significant progress promised through the establishment of a clear legal framework with the incorporation of the ISO 19650-compliant Project Information Protocol into contracts.Final summary of the study and discussion on findings and results are given in the Conclusion chapter. Considerations on how this study can be enhanced, thoughts and envisions on how this paper may contribute to further ideas for potential new studies are presented as the round out.