Turist rehberlerinin ekoturizm alanındaki yeterlilikleri: Doğu Karadeniz örneği

Abstract

Turizm sektörü çeşitli aktiviteleri içinde barındıran çok boyutlu bir sektördür. Bu aktivitelerden biri olan ekoturizm doğal, sosyo-kültürel ve ekonomik çevreye olan duyarlılığı ve sürdürülebilirliğe bağımlılığı nedeniyle oldukça önemli bir yere sahiptir. Ekoturizmin sürdürülebilir gelişimi, bu sektörde yer alan tüm paydaşların etkin katılımı ve kendilerine düşen görev ve sorumlulukları yerine getirmeleri ile gerçekleşebilecek bir durumdur. Turist ile birebir iletişim ve etkileşim halinde olan ekotur rehberleri de bu noktada önemli paydaşlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadırlar.Ekotur rehberleri turistlerin deneyimlerini arttırarak memnuniyetlerinin sağlanması noktasında öncü kişilerdir. Bu nedenle onların performansı ne kadar yüksek olursa turist memnuniyeti de o derece yüksek olacaktır. Buradan hareketle gerçekleştirilen bu çalışmada ekotur rehberlerinin niteliklerinin turistler açısından önem düzeylerinin ve rehberlerin performans düzeylerinin belirlenmesi hedeflenmiştir.Bu amaç doğrultusunda yapılan araştırmada veri toplanması için anket tekniği tercih edilmiştir. Elde edilen veriler istatistikî yöntemlerle analiz edilmiştir. Ekotur rehberlerinin niteliklerinin turistler açısından önem düzeyleri ile rehberlerin performans düzeyleri ortaya konulmuştur. Araştırmada turistlerin, ekotur rehberlerinin niteliklerini önemli buldukları sonucu ortaya çıkmıştır. Ekotur rehberlerinin performans düzeylerinin ise önem düzeyleri ile kıyaslandığında nispeten yüksek olduğu, ancak önem düzeylerini tam olarak karşılamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ekotur rehberlerinin performans düzeylerinin önem düzeylerinin üzerinde olduğu tek faktör ise ?sosyo-ekonomik katılım sağlama? faktörü olmuştur.Çalışma beş ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünü araştırmanın problemi, araştırmanın amacı, araştırmanın önemi, varsayımlar, sınırlılıklar ve tanımlamalar oluşturmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümü ilgili alanyazın bölümünden oluşmakta ve dört alt başlığı kapsamaktadır. Birinci alt başlıkta ekoturizm kavramına temel oluşturan sürdürülebilir turizm kavramı incelenmiştir. İkinci alt başlıkta ekoturizm kavramı ve ekoturizm uygulamaları ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Üçüncü alt başlıkta turist rehberi kavramı hakkında genel bir değerlendirme yapılmış ve çalışmaya konu olan ekotur rehberi ve ekotur rehberinin sahip olması gereken nitelikler irdelenmiştir. Son alt başlıkta ise konu ile ilgili daha önce yapılmış araştırmalara yer verilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde alan araştırmasının detayları ile ilgili bilgiler verilmiştir. Bu bölümde araştırmanın modeli ve hipotezlerine, evreni ve örneklemine, veri toplama aracı ve tekniklerine yer verilmiş, verilerin analizi ve güvenilirliliği ile ilgili açıklamalarda bulunulmuştur. Dördüncü bölüm, elde edilen veriler çerçevesinde araştırmanın bulgularının yer aldığı bölümdür. Bu bölümde veriler istatistikî yöntemlerle analiz edilerek bulgular ortaya konmuş ve yorumlamalarda bulunulmuştur. Son bölüm olan beşinci bölümde ise elde edilen bulgular çerçevesinde sonuçlar değerlendirilmiş ve sonuçlar dikkate alınarak öneriler geliştirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilir Turizm, Ekoturizm, Turist Rehberi, Ekotur Rehberi, Önem-Performans Analizi.

Tourism is a multidimensional sector consisting of a wide range of tourism activities. Ecotourism, which is among these activities, has an important place due to its sensitivity of natural, socio-cultural and economic environment and dependence on sustainability. In order to achieve sustainable ecotourism development, each of the players in this industry needs to participate actively in the ecotourism actions and, they need to facilitate their own roles and responsibilities. At this point ecotour guides, who communicate and interact with tourists directly, seem one of the important stakeholders among these players.Ecotour guides are pioneers who create tourist satisfaction by way of increasing their experiences. For this reason the higher performances the ecotour guides have, the higher tourist satisfaction they provide. From this point of view, it was aimed to determine the importance level of ecotour guides? competences and their performance level according to tourists in this study.In the frame of this purpose, questionnaire was chosen in this study in order to collect data from tourists. The data was analysed by using statistical program. The importance level of ecotour guides? competences and their performance levels were assessed. It was determined that tourists found ecotour guides? competences important. Also it was determined that ecotour guides? performance levels were relatively high comparing with importance level of their competences. But the importance level did not correspond to the performance level. The only factor, of which performance level was higher than importance level, was ?providing socio-economic participation?.The study consists of five main parts. First part of the study includes problem, purpose of the study, its importance, assumptions, limitations and related definitions. Second part of the study comprises related literature and includes four sub-sections. Sustainable tourism concept, which provide basis on ecotourism, was described in the first sub-section. Ecotourism concept and ecotourism applications were examined deeply in the second sub-section of the study. General information about tourist guide was given and, ecotour guides and their competences were assessed in the third sub-section of the study. The last sub-section includes the related researches which were done formerly. The information about survey research was given in third part of the study. Research model and hypothesis, universe and its sample, data collection tools and techniques were mentioned in this part. Then the process of analyses and reliability of the research were explained. Fourth part of the study includes research findings. Data was analysed by using the statistical program and, research findings and discussions were given in this part of the study. The results were evaluated in the frame of findings and, recommendations were developed according to results in the last part of the study.Key Words: Sustainable Tourism, Ecotourism, Tourist Guide, Ecotour Guide, Importance-Performance Analyses.