1919 Afgan İngiliz Savaşı

Abstract

XVIII. yüzyıl ve XIX. yüzyılın hemen başları, İngilizlerin Hindistan üzerindeki hakimiyetini koruma ve Ruslara karşı geliştirdiği ve Afganistan?ın merkezinde bulunduğu coğrafyadaki denge mücadelelerine sahne olmuştur. Bu mücadelelerin neticesi olarak, İngilizlerle Afganlılar arasında 1839-1842, 1878-1880 ve 1919 yıllarında olmak üzere üç defa savaş gerçekleşmiştir.Dönem itibariyle ülkemizin milli mücadele yıllarına karşılık gelmesi sebebiyle, 1919 Afgan-İngiliz savaşını, daha yakından irdelemek, tarihi süreç içerisinde savaşın gelişimini değerlendirmek, ülkemizdeki yansımalarını ve bu süreçte gelişen dostluk ilişkilerimizi incelemek maksadıyla tez konumuz olarak belirledik. Afganistan?ın ilk tohumlarının atıldığı dönemi kapsaması itibariyle bizim için ilgi çekici olmuştur. Bu nedenle 1919 döneminde Afganistan?ın yeniden diriliş mücadelesini ayrıntılarıyla işlemeye karar verdik. Bunu yaparken Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Riyaseti Talim ve Terbiye Dairesince yayınlanmış, Matbaa-i Osmaniye tarafından hicri 1341, miladi 1922 yılında basılmış olan ?1919 Afgan-İngiliz Harbi? (EK-25) isimli, hangi dilden tercüme olduğu, müellifi ve mütercimi belirtilmemiş tercüme eseri esas aldık.Osmanlı Devleti zamanında özellikle II. Abdülhamid devrinde ve milli mücadelede Mustafa Kemal Atatürk döneminde Afganistan?a özel ilgi gösterilmiş ve ilişkilerin sıcak bir zeminde tutulması sağlanmıştır. Farklı coğrafyada aynı İngiliz emperyalizmine karşı verilen mücadele, tarihi kökleri bir olan bu iki halkın yakınlaşmasını hızlandırmıştır. 1919 savaşı sonrası başlatılan devrim hareketine yeni ve genç Türkiye Cumhuriyeti örnek teşkil etmiş ve Afganistan?ın yeniden yapılanmasında Türk aydınlarından ve subaylarından istifade edilmiştir. Afganistan toprakları üzerinde hiçbir menfaat güdülmeksizin yapılan bu yardımlaşma, Afganistan halkı gözündeki Türk anlayışının ne kadar anlamlı olduğunu bir kez daha pekiştirmiştir. Sonuç olarak; savaşlarla yorulmuş, coğrafi olarak birbirine uzak fakat kültürel bağlarla birbirine kenetli iki ülkenin, bağımsızlık mücadelesi verdiği aynı dönemi mercek altına alarak daha detaylı incelemeye çalıştık. 1919 İngiliz-Afgan savaşından meydana gelen bu zorlu doğumun gerçekleşmesi ve Türkiye ilişkileri paralelinde iyi sonuçlarla neticelenmesi sağlanmıştır. Anahtar Kelimeler: 1919 Afgan-İngiliz Savaşı, Afgan Tarihi, Afganistan, Türkiye Cumhuriyeti.

At the 18th century and the early beginnings of 19th century, it has been scened struggles for balance at the region where Afghanistan at the centre, because of England wants for protection of sovereignty. As a result of the struggles, there has been three wars between Afghanistan and England at 1839-1842, 1878-1880 and 1919.Because of the 1919 Afghan-English war corresponded to the Turkish National Struggle for independence, we decided our thesis subject to examine more closely, evaluate the development of war in the historical process, reflection to our country and examine our friendly relationships at this process. Making a study of early period of Afghanistan has been interesting for us. This is why we decided to process in detail about Afghanistan?s resurrection fight in 1919. When we do this, we have received the book named ?Afghan-English War of 1919? (Appendix-25) published by Turkish General Staff in 1922.At the time Ottoman Empire, especially at the period of II. Abdülhamid, and the Turkish National Struggle to independence with Mustafa Kemal Atatürk, has been paid special attention to Afghanistan and provided our relationship keep warm. The Struggle against English Emperialism at different regions, has been speeded up the convergence of these two folks who shares common historical rests. At the revolutionary movement after the war at 1919, new and young Republic of Turkey set an example and Turkish intellectuals and officers utilized at Afghanistan?s reconstruction. This help which has been done without any expectation of benefits, consolidated how significant the Turkish understanding at the Afghanistan people?s eyes.As a result of that, we tried to analyze in details two countries which has been tired with wars and far away from each other but clamped each other with cultural bands. Happening of this tough rebirth after 1919 Afghan-English war has been finalized with good results for Turkish-Afghan relationship.Keywords: 1919 Afghan-English war, Afghan History, Afghanistan, Republic of Turkey.