Alevi-Bektaşi geleneğindeki düvazimamlar üzerine bir araştırma

Abstract

?Alevi-Bektaşi Geleneğindeki Düvazimamlar Üzerine Bir Araştırma? başlıklı tez çalışması, Alevi-Bektaşi geleneğinde ?On İki İmam? inancının yansımalarını tespit etmek ve bu inanç temelinde ortaya çıkmış edebî bir türün şekil ve tür özelliklerini inceleyerek Türk halk şiiri incelemelerine katkıda bulunmak amacıyla yapılmıştır.Bu amaç doğrultusunda; kaynakçada belirtilen tüm dergi, makale ve kitaplara ulaşılmış, sahada araştırma yapılarak sözlü gelenekte yaşatılan düvazimam metinlerinden örnekler bir araya getirilmiş, geleneğin temsilcilerinin On İki İmam hakkındaki görüşlerine başvurularak yazılı kaynaklardaki bilgilerle karşılaştırılmıştır.Çalışmada ilk olarak; ?Alevilik?, ?Bektaşilik?, ?Kızılbaşlık?, ?Cem Ayini? gibi kavramlar ve Alevilikle ilgili görülen bazı mezhepler hakkında genel bilgiler verilerek kuramsal bir çerçeve oluşturulmaya çalışılmıştır. Daha sonra On İki İmam olgusunun ortaya çıkışı, gelişimi ve Alevi-Bektaşi geleneğindeki yansımaları birtakım inanç esaslarıyla birlikte değerlendirilerek benzer inanç sistemlerindeki şekli hakkında genel bilgiler verilmiştir.Çalışmanın asıl inceleme kısmını oluşturan bölümde düvazimamlar; yaratım ve aktarım bağlamı, şekil ve yapı, içerik ve konu, ezgi ve işlev gibi açılardan incelenerek halk şiiri içerisinde yer alan bir türün özellikleri hakkında çeşitli sonuçlara ulaşılmıştır. Yapılan çalışmaların sonucunda düvazimamların; Aleviler ve Bektaşiler tarafından On İki İmam?ı konu edindiği için kutsal sözler olarak kabul edildiği, bu nedenle en temel ibadet ortamı olan cem ayinlerinin dinî yönünün ağır bastığı aşamalarda belirli görevliler tarafından çoğunlukla saz eşliğinde kendine özgü bir ezgiyle icra edildiği, icra ortamına bağlı olarak düvazimamların yeni muhteva özellikleri kazandığı; söz konusu türün kültürel birikimin yeni kuşaklara aktarılmasında cem ayini içerisindeki önemine paralel biçimde ait olduğu toplumun; kültürünü, sosyal kurumlarını, tören ve ritüellerini onaylayan ve onlara meşruiyet kazandıran kutsal metinler olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

The thesis titled ?A Study on Duvazimams in Alewi-Bektashi Tradition? is prepared with the aim of determaining the reflections of the belief ?Tewelve Imams? and contributing to studies on Turkish folk poems by determaing ?genre? and ?form? specialities of the duwazimams which created on the base of the belief ?Twelve İmams?.On the direct of that pupose, we firstly reached all the bibliyographies showed in the thesis, compiled samples living in oral tradition with field work and compared ideas of represantative persons of the tradition with the datas recorded in written sources at the and of the field work.At the beginning of the study, we tried to create a theoritical frame by the giving some general informations about terms of ?Alawism?, ?Bektashism?, ?Qizilbash?, ?Cem Ceromony? etc. and a few creeds releated with ?Alawism?. After that, we gave some general informations about familiar types of belief of Twelve Imams in other creeds by evaluating reflections of the belief with the main doctrines in the meaning of appearing and developing.In the main part that formed the work, we reached some conclusions about a genre which is in the Turkish folk poetry by studying on the concept; context of creating and transfering, form and genre, content and subject, melody and function specialities. At the end of the study, we have reached the conclusions that; duvazimams have been accepted holy speeches because of having names of holy Twelve Imams, so have been performed with the accompaniment of a spesific melody and instrument ?bağlama? by the determined staff; duwazimams gain new subjects depending on context; duvazımams have an important mission for the transfering cultural heritage to coming generations by explaining the rites, believes and social foundations of which they belongs to.