Doğrudan yabancı yatırımların yakınsama üzerindeki etkisi: Avrupa Birliği örneği

Abstract

İktisadi büyüme literatüründe az gelişmiş ülkelerin gelişmiş ülkelerin kişi başı gelir düzeylerine yakınsaması konusu önemli bir yer tutmaktadır. Bu konuda Neoklasik Büyüme Modelleri (NBM) ve İçsel Büyüme Modelleri (İBM) yakınsama sürecinin açıklanmasında farklılıklar içermektedir. İktisadi büyüme literatüründe yaşanan bu tartışma, özel olarak Avrupa Birliği'nde (AB) de görülmüştür. Birliğe 2000'li yıllarda katılan ve göreceli olarak düşük gelir düzeyine sahip Doğu Avrupa ülkeleri ve aday ülkelerin, Birliğin eski ve yüksek gelir düzeyine sahip ülkelerin gelir düzeylerine yakınsaması konusu, bu tartışmaların odağında olmuştur. Öte yandan bu ülkelerin ucuz işgücü ve doğal kaynaklara sahip olmalarının yanında serbest piyasa ekonomisini hızlı bir şekilde benimsemeleri, son zamanlarda bu ülkelere önemli ölçüde doğrudan yabancı yatırım (DYY) girişlerinin yaşanmasına ve bunun sonucunda bu ülkelerin hızlı bir büyüme süreci içine girmelerine neden olmuştur. Bu tez çalışmasında DYY'nin yakınsama üzerindeki etkisi, 28 AB ülkesiyle Türkiye ve Makedonya'nın da yer aldığı aday ülkeler açısından incelenmiştir. Bu bağlamda 1992-2011 dönemi için panel veri ve yatay kesit veri kullanılarak, mutlak ve koşullu β yakınsaması ile σ yakınsamasının varlığı araştırılmıştır. Çalışmanın bulgularına göre 30 ülkenin tamamı için her üç yakınsama türünün gerçekleştiği görülürken, DYY'nin büyümeyi ve yakınsamayı pozitif yönde etkilediği ortaya çıkmıştır. 30 ülke için yıllık mutlak β yakınsaması hızı % 0.62 ile % 0.78 arasında gerçekleşirken, DYY'nin de yer aldığı yıllık koşullu β yakınsaması hızının panel veri tahmincilerinde % 10'un üzerinde, diğer yöntemlerde ise % 2 civarında gerçekleştiği tahmin edilmiştir. Bununla birlikte AB-15 ülkeleri için her üç yakınsama türünün de gerçekleşmediği ve büyüme sürecinde DYY'nin etkili bir faktör olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Mutlak β Yakınsaması, Koşullu β Yakınsaması, σ Yakınsaması, Panel Veri, Yatay Kesit Veri

The issue of convergence of the less developed countries to the developed countries is one of the leading subjects in the literature of economic growth. In this subject, the views of Neoclassical Growth Models and Endogenous Growth Models differ in regards to convergence issue. This issue that has been discussed in the literature of economic growth has also been studied within European Union (EU) in particular. The issue of convergence of the relatively low level income countries where located in the eastern part of Europe that joined to EU in 2000's and the candidate countries to the old and high income countries of EU is situated on the focus of the debate. On the other hand, besides having cheap labor force and natural resources and quickly adopting the principles of free market economy by those countries has caused to considerable flow of foreign direct investment (FDI) and consequently to enter a rapid growth process of those countries.In this thesis, the effect of FDI on convergence is examined for EU-28 and the candidate countries namely Turkey and Macedonia and EU-15. For this purpose, the existence of both absolute and conditional β convergence and σ convergence is estimated for the period of 1992-2011 by employing panel data and cross-sectional data. According to the findings of the study, FDI positively affect the growth and convergence process, each of the three types of convergence occurs for all of the 30 countries. For 30 countries yearly speed of absolute β convergence varies between 0.62 % and 0.78 %, yearly speed of conditional β convergence involves the FDI flows is above 10 % with panel data estimators as with the other estimators it is found to be around 2 %. However, it is found that for EU-15 countries all of the three types of convergence do not exist and FDI is not an effective factor in the growth process. Key Words: Foreign Direct Investment, Absolute β Convergence, Conditional β Convergence, σ Convergence, Panel Data, Cross-Sectional Data