Ottoman Istanbul in flames: City conflagrations, governance and society in the early modern period

Abstract

Bu yüksek lisans tezi, yangınlar ve şehir düzenlemeleri konusunda Osmanlıların algısına dair bir incelemedir. Bu tez, Şeriyye Sicilleri ve arşiv kaynakları gibi resmi devlet belgelerini incelemek suretiyle, yangınlardan sonra şehrin yeniden inşasına karşı Osmanlıların yaklaşımlarını ve rollerini anlamayı amaçlıyor. Bu tez ayrıca, resmi devlet belgelerini, seyahatnameler ve yabancı diplomat raporları gibi dönemin diğer kaynaklarını ikincil çalışmalarla birlikte okuyarak Osmanlıların başkentlerinde yangınların sonuçlarıyla nasıl başa çıktıklarına dair geniş bir perspektif sunuyor. Yangınları, böylesi bilimsel bir çalışmanın konusu yapmak oldukça mühim; zira yangınlar şehrin yapısında ve toplumsal hayatta şehri yönetenlerin politikaları, yaklaşımları ve düzenlemelerinin izini sürmemizi mümkün kılan büyük değişimler meydana getirir. Osmanlı İmparatorluğu'nun toplumsal, iktisadi, ve siyasi hayatı yangın öncesi duruma döndürmedeki mesuliyeti ve şehir hayatını olağan seviyesine çekmedeki başarısı 18. Yüzyıl İstanbul yangınları söz konusu olduğunda hayati bir rol oynamıştı. Ancak, bu yangınlarda toplumun rolü, yangınlardan sonra fiziki çevrenin yeniden inşası ve toplumsal hayatın onarılması ile yangınlardan devletin siyasal düzenlemelerinin etkilenmesi de aynı derecede önemliydi. Bu tez çalışması, yangınların sosyo-ekonomik etkilerine ve bu sorunla başa çıkmak için resmi politikanın nasıl şekillendiğine bakarak, Osmanlıların yangınlara nasıl tepki verdikleri ve şehrin yeniden inşasında neleri öne çıkardıkları gibi kilit sorulara cevap aramaktadır. Yangınların toplumsal yönü ve yangın sorunu hakkında toplumsal bilinç üzerine de olan bu çalışma, yangınlara neden olan ya da yangınlardan sonra ikame edilen düzenlemelerde, toplumun katılımını anlamaya çalışmaktadır. Karşılaştırmalı bir perspektif sunmak amacıyla, yangınlardan sonra dünyanın farklı yerlerinde yaşanan durumlar bu çalışmada özel bir yer tutmaktadır. Bu tez, erken modern dönemde pay-i taht İstanbul'un yangınlar tarihine mütevazi bir katkı sunmayı ummaktadır.

This Master's thesis is an inquiry into the Ottomans' perception of fires and urban regulations. Analyzing official sources, such as court records and archival sources, this thesis aims to understand the Ottomans' role and mindset toward the city reconstruction after fires. Also, by cross-checking official with non-official sources, i.e. traveler accounts, the reports of diplomats (official, non-Ottoman records), drawings and secondary sources, this thesis provides a broader picture on the manner in which the Ottomans dealt with the outcome of fires in the capital. Fires are significant to study due to the immense change they brought to urban life which make it possible to trace the policies, approaches, and regulations of the city rulers. When it comes to fires in the 18th century Istanbul, the Ottoman Empire's responsibility to return the city to pre-fire conditions, and bring normalcy to city life played a crucial role. However, the role of the society, reconstruction of the physical environment, rehabilitation of the social life, and affecting political regulations of the state was of great importance as well. Looking at the socioeconomic effects of fires, and the way in which official politics dealt with the problem, the thesis aspires to answer the questions: how responsive were the Ottomans in dealing with the fires, and what was prioritized in the reconstruction of the city. Researching further into the social aspect of fires, and the social consciousness about the problem of fire, we attempt to understand the participation of society in the effectuating and establishing relevant regulations. The processes that took place in the aftermath of fires in different parts of the world was taken into consideration for the sake of approaching fires from a comparative angle. The thesis contributes to the history of fires of the Ottoman Empire by focusing on the capital city, Istanbul (walled city) in the pre-modern period.