How does prohibition stop working? The visibility and legitimacy of Mevlevi ceremonies in modern Turkey

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre tasavvuf 1925'ten beri yasaktır ve bu yasak tüm tarikatları, onların tekkelerini ve ritüellerini kapsamaktadır. Mevlevî tarikatı da diğerleri gibi bu yasaktan etkilenmiştir. Fakat ilginç bir şekilde, Mevlevî tarikatına ait semâ törenleri Türk kültürünü temsil eden kültürel ve turistik bir gösteriye dönüşmüştür. Semazen figürü ikonlaşmış, Türkiye'yi tanıtan turistik reklamlarda sıkça kullanılmaya başlanmıştır. Öte yandan, Mevlevî tarikatının kurucusu Mevlânâ Celâleddin Rumî'yi anmak için her yıl düzenlenen anma törenleri devletin en üst kademesindekilerin her yıl katıldığı bir etkinliğe dönüşmüştür. Bu noktada, tezimin temel araştırma sorusu Mevlevî semâ törenlerinin meşruiyeti ve görünürlüğünün 1925 yasağından sonra nasıl değiştiğidir. Bu çalışmayı daha popüler, düzenli ve merkezî bir organizasyon olması sebebiyle 1940'lardan beri her aralık ayında Konya'da düzenlenen Şeb-i Arus Mevlânâ anma törenleri ile sınırlandırıyorum. Bu alanda etkili aktörleri şöyle sıralıyorum: Türkiye Cumhuriyeti'nin ilgili devlet adamları ve kurumları dahil müdahale araçları, Mevlevi tarikatına mensup kişiler, törenlerde rol alanlar, Mevlânâ ile bilimsel, düşünsel yahut turistik olarak ilgilenen bilhassa ABD'li ve Avrupalı kişiler, kitle iletişim araçları ve sivil toplum örgütleri. Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca bu aktörler arasındaki gerilim ve uyum dengeleri incelenmiş ve tartışılmıştır.

Sufism has been officially banned in the Turkish Republic since 1925, which includes all Sufi orders, their lodges and rituals, and naturally, the Mevlevi order is no exception. Interestingly, however, the semâ ceremony of the Mevlevi order has turned out to be a cultural and touristic show that supposedly represents Turkish culture. The `whirling dervish` has become an iconic figure, frequently used in national touristic advertisements. Moreover, annual commemorations in honor of Mevlânâ Celaleddin Rumi, the founder of Mevlevi Sufi order, are attended by the highest state authorities every year. The research question of my thesis is how legitimacy and visibility of Mevlevi semâ ceremonies have been changed after the ban in 1925. I limited my work to the ceremonies in Konya performed in every December since the 1940s, the most popular and central celebration event on Rumi's death anniversary called `Şeb-i Arus` (means `wedding night`). Effective actors in this field are; the Turkish Republic's apparatuses including relevant statesmen and institutions, members of the Mevlevî order, performers of the ceremonies, people interested in Rumi and Mevlevîlik for scientific, intellectual and touristic reasons, especially from the US and Europe, mass media and non-governmental organizations. I explored and discussed both tensions and accommodation between these actors throughout the history of Turkish Republic.